Nederlands Dagblad - 23
mei 2002
Philip Yancey:
'Jezus maakte het mensen moeilijk'
door onze redacteur Wim Houtman
Philip Yancey heeft op zijn computer een grote database. Voordat hij over een onderwerp gaat schrijven - laten we zeggen over
bidden - roept hij alles op waar het woord bidden in voorkomt. ,,Zo kan ik in korte tijd alles bekijken wat me de afgelopen
jaren rondom dat thema is opgevallen. Dat brengt mijn gedachten op gang en al gauw heb ik dan een opzet voor een nieuw
hoofdstuk.'' Dit is het geheim achter de vele anekdotes, citaten en voorvallen waarmee Yancey zijn boeken - enkele 'klassieke'
en recente titels: Genade, wat een wonder, Jezus zoals ik Hem niet kende, De Bijbel die Jezus heeft gelezen en Op zoek naar de
onzichtbare God - doorspekt.
Probleempje: het database-programma is ontworpen voor een oude Windows-versie, door een bedrijf dat niet meer bestaat, dus het
loopt regelmatig vast.
Vandaag en morgen is Philip Yancey in Nederland, in Dalfsen om precies te zijn, als spreker op een conferentie van de stichting
Grace Invest. Hij hoort bij een hele reeks angelsaksische sprekers die sinds enige jaren in Nederland worden uitgenodigd:
Bridges, Barrs, Crabb, Packer, Stott. Yancey neemt in dat rijtje wel een eigen positie in.
U bent geen theoloog, geen opwekkingsprediker - wat bent u wel?
,,Ik heb besloten dat het mijn roeping is de gewone mensen in de kerkbank te vertegenwoordigen. Ik wil bewust geen functie
waarin ik gezag krijg - vragen beantwoorden via de radio of zo - of verantwoording moet afleggen aan een bestuur. Ik wil vragen
kunnen opwerpen zonder over de gevolgen te hoeven inzitten.
Ik probeer in mijn boeken mijn eigen geloof terug te vinden. Ik stof het vuil van de woorden af, dat daar in de loop van zoveel
jaren is aangekoekt. Ik ben opgegroeid in een wetticistische, fundamentalistische kerk. Het waren racisten - gekleurde mensen
droegen een vloek van God - en de hemel was in hun visie ongeveer zo groot als onze gemeente. Toen mijn horizon zich verbreedde,
vooral via literatuur, merkte ik dat ik misleid was. Ik ging door een periode van afval en rebellie. Dat was in de jaren zestig
- iedereen van mijn leeftijd heeft in die dagen wel zoiets meegemaakt. Ik vond God terug toen ik het mooie van deze wereld
opnieuw ontdekte, in klassieke muziek, de natuur en de liefde. Het ergste voor een atheïst, zegt G.K. Chesterton, is het moment
dat hij iets van dankbaarheid voelt, maar niemand heeft om dankbaar te zijn. Zo verging het mij ook.''
Uw boeken blijken mensen aan te spreken die teleurgesteld zijn in de kerk. Als dat gebeurt, krijgen ze vaak te horen dat we
elkaar in de kerk nu eenmaal niet hebben uitgezocht, en je moet niet naar de mensen kijken, je moet vergeven enzovoort. Hoe
reageert u op dergelijke opmerkingen?
,,Voor mij is het grootste teken van Gods nederigheid, dat Hij zijn reputatie op het spel zet met mensen zoals wij. Ik ben
zonder problemen kritisch over de kerk, omdat de Bijbel dat ook is. Kijk naar de gemeenten uit Galaten, Korinthiërs, Judas of
Openbaring. Ik ken geen boek dat zo nietsontziend eerlijk is als de Bijbel. Tegelijk wil ik niet alleen maar met de vinger
wijzen. Ik kom ook uit voor mijn eigen gebreken en zwakheden, want ik hoor ook bij de kerk.''
En als iemand niet alleen in de kerk teleurgesteld is, maar ook in God?
,,Om die vraag draait een groot deel van mijn schrijverschap. Ik heb een hoop vragen voor God. De sleutel voor mij is de blik op
Jezus te richten. Als je wilt weten wie God is, kijk dan hoe Jezus omging met, bijvoorbeeld, mensen die pijn hadden.''
Hebt u een idee waarom veel Nederlandse christenen de laatste tijd zo graag Amerikaanse en Britse sprekers horen? Hebt u bij
vorige bezoeken aan ons land misschien iets ontdekt wat mist in onze traditie?
,,Ik ken de Nederlandse traditie niet zo goed. Bij schrijvers als Maarten 't Hart en Harry Mulisch bespeur ik een soort weemoed
over het christelijke verleden. In een boek als Overvloed en onbehagen van Simon Schama lees ik veel over het grote erfgoed van
het geloof in Nederland. Jullie schilderkunst maakt het alledaagse leven heilig. Wij hebben in Amerika de kracht van
gereformeerden leren kennen om een hele cultuur om te vormen, in het spoor van Kuyper. Daar heb ik bewondering voor.
Dat zijn de positieve kanten. Ik denk dat Amerika, met zijn vrijkerkelijke traditie, meer energie en flexibiliteit heeft om in
te spelen op culturele veranderingen. Wij missen misschien het respect voor traditie, maar we spelen sneller op ontwikkelingen
in. Misschien is meer een verschil van methode: onze kerken veranderen vorm, muziek en inhoud om in de 'postmoderne' tijd aan te
spreken.''
In maart schreef u een column met 'twintig prangende vragen' na 11 september. Hebt u antwoorden gevonden?
,,Ik vrees dat de situatie in de wereld vandaag een van die scharniermomenten is in de geschiedenis, met ernstige consequenties
voor de verhoudingen tussen christenen en moslims. Elf september was, in al zijn verschrikking, symptomatisch voor het soort
lijden waar een groot deel van de wereld dagelijks in leeft. Ik hoop dat de gebeurtenis ons land gevoeliger maakt voor onrecht
in de wereld, en niet alleen maar defensief, om onze leefstijl te beschermen. Of de VS dat kan waarmaken, is voor mij een heel
open vraag.''
Ziet u het zogenaamde 'welvaartsevangelie' als bedreiging voor de evangelicale wereld in Amerika?
,,Ja, en ook in de Derde Wereld. Je hoort over de geweldige groei van de kerk in arme landen en voor een groot deel wordt die op
gang gebracht van een welvaartsevangelie. Ik heb in die landen kennisgemaakt met het 'achterdeur-effect', en daar hoor je minder
over. Veel mensen die zijn aangetrokken door de kerk, gaan door de achterdeur weer weg, als ze ontdekken dat ze niet immuun zijn
voor lijden en financiële perikelen. Hier wil ik het op de conferentie in Nederland over hebben. Ik heb ontdekt dat mensen in
rijke landen bidden: 'Heer, verlos mij uit deze moeite'. In arme landen bidden ze: 'Heer, help me deze last te dragen'.''
Evangelicale christenen zijn veel beter in marketing dan Jezus ooit is geweest, hebt u ergens gezegd. Kunt u meer zeggen over de
uitdaging aan de kerk van een wereld die gek is van reclame en 'image'?
,,Jezus deed drie oproepen: Draag mijn juk, was elkaar de voeten en neem je kruis op. Dat is geen beste marketing. Als hij
wonderen deed, hield Hij die stil. Na de opstanding verscheen Hij aan mensen die al in hem geloofden. Een Amerikaanse Messias
zou op maandagmorgen bij het paleis van Pilatus zijn gaan staan met een cameraploeg.
Marketing en reclame draaien vandaag om rijkdom, succes, atletisch vermogen en schoonheid. Dat zijn geen waarden die volgens mij
bij Jezus hoog aangeschreven stonden. Hij zocht verliezers, geen winnaars. Hij kwam voor de armen en zieken. Naarmate de kerk
een andere weg volgt, volgen we Hem niet. We stellen het christelijke leven ook voor als een antwoord op problemen, terwijl het
de zaken eerder ingewikkelder dan simpeler maakt. Ik moet me druk maken over het milieu, over onrecht. Ik kan niet de andere
kant op kijken - niet als ik Jezus wil volgen.
|