Uitgeverij Medema hielp Vergadering van Gelovigen vensters openen

De Vaassense variant

Op de CLK-beurs is zaterdag ten minste één jarige van de partij: uitgeverij Medema uit Vaassen telt vijftig lentes. Directeur Henk P. Medema is een kleine hervormer, maar tegelijk voelt bij zich de laatste tien à vijftien jaar zélf ook hervormd: zijn uitgeverij is minder gesloten. Als Medema "wij" zegt, doelt hij nogal eens op zijn broeders Willem Ouweneel en Dato Steenhuis. Drie mannen die de gemeenschap van de Vergadering van Gelovigen in een ander vaarwater hebben geleid. De uitgeverij veranderde mee, en hielp veranderen.

Medema's recentse bestseller? Dat is zonder twijfel Gary Chapmans "De 5 talen van de liefde". Boekjes over menselijke relaties verkopen de laatste jaren erg goed, zegt Henk P. Medema. De uitgever oogt vlot: actueel brilletje, baardje van drie dagen, hij is goed van de tongriem gesneden en weet welke kant hij op wil.

Niet verbazend dat hij binnen zijn kring, die van de Vergadering van Gelovigen, een leidersrol vervult. Met zijn uitgeverij heeft hij ook een helder doel voor ogen: hij wil zijn publiek "bijbels genormeerde geloofsinhoud" overdragen.

"Vroeger verkochten we vooral bijbelstudieboeken, maar de laatste jaren is er een verschuiving op gang gekomen.
Niet alleen bij ons, andere christelijke uitgevers merken het ook. Er is behoefte aan praktische onderwerpen. Je ziet ook
dat er meer openheid wordt betracht over onderwerpen waar vroeger misschien helemaal niet over gesproken werd. Dat is goed."

Minder goed vindt Medema het dat christenen vandaag met moeite tot bijbelstudie zijn te zetten. Dat heeft volgens hem alles te maken met de invloed van het postmodernisme. "Mensen staan minder rationeel in het leven. Vroeger werd er misschien té rationeel gedacht, maar nu loop je het risico dat de Bijbel dicht blijft en er alleen nog maar over de relatie tot de Heere en tot de medemens wordt gesproken. Als uitgever zien we daar een taak. We brengen toch bijbelstudieboeken uit, maar dan letten we extra op de manier waarop we dat doen."

Johannes-rol

Populairder dan bijbelstudies én dan relatieboekjes zijn Medema's thematische uitgaven. Op de CLK-beurs wordt het jongste themaboek gepresenteerd: "Verklaar moslims de vrede". "Dat onderwerp is nu actueel", zegt de uitgever, "maar volgend jaar moet je het vervangen. Een thema dat momenteel ook goed in de markt ligt, is homoseksualiteit. Samen met de stichting Tot Heil des Volks hebben we daarover vorig jaar een boek uitgebracht. Ik verwacht dat "Singles", dat in november verschijnt, ook goed zal lopen. Dat zijn stuk voor stuk onderwerpen waarover naar ons gevoel nu gesproken moet worden."

Medema wil niet alleen informatie geven, hij ziet voor zijn bedrijf zelfs een soort 'Johannes-rol' weggelegd. Zoals de apostel Johannes moest opschrijven wat de Heilige Geest tot de gemeenten te zeggen had, zo wil de uitgever doorgeven wat in deze tijd het Woord van God is voor de Nederlandse gelovigen. "Auteurs van vandaag moeten luisteren naar wat het Woord van God vandaag zegt. De Schrift is in een bepaalde tijd ontstaan. Die tijd moet je kennen om de bedoeling van de auteurs te begrijpen. En je moet ónze tijd kennen om te vatten wat de Geest nu tot de gemeenten zegt."

De nadruk op de Bijbel is er van oudsher geweest. Mans Medema, die vijftig jaar geleden van het werk van een lectuurcommissie van de Vergadering van Gelovigen een uitgeverij maakte, gaf aanvankelijk vooral oudere heruitgaven uit: "De Openbaring" van H.C. Voorhoeve, "De falende gemeente" van J.N. Darby en "Gods bemoeiingen met Israël en de volken" van H. Rossier. Later kwam een generatie Nederlandse auteurs uit de kring van de Vergadering op: J.G. Fijnvandraat, J. Ph. Fijnvandraat, H. Medema.

In de jaren tachtig groeide het aantal buitenlandse auteurs, met namen uit een breed evangelicaal spectrum: Paul E. Little, Bruce Narramore, Ed Wheat, Patricia St. John, Gary Chapman, Luis Pa!au, Warren Wiersbe, Larry Crabb, Rick Warren. Nog steeds schrijven Nederlandse 'broeders' zoals Willem Ouweneel, Henk Medema zelf en Gerard Kramer, maar de Vaassense uitgever laat ook publicaties uit andere kringen verschijnen, zoals van ds. Herman Hegger en Wilma Veen.

Evangelischer

Een bestuur en een redactieraad bemoeien zich met het fonds en met de tijdschriften die Medema op de markt brengt. Met haar stichtingsvorm is 'Vaassen' geen doorsnee uitgeverij. "Dat wij een non-profitinstelling zijn, is niet altijd even gemakkelijk. We doen dingen die financieel en commercieel gezien eigenlijk niet kunnen. We kijken heel bewust of de inhoud belangrijk is om gezegd te worden. In de uitgave van "Dit geloven wij" hebben we bijvoorbeeld ontzettend veel tijd gestoken, veel meer dan verantwoord is voor een boek dat niet echt populair wordt. Maar dat wekt kennelijk sympathie bij lezers en sommigen hebben daar gewoon een gift voor gegeven."

De laatste jaren werkt Medema frequent met andere uitgevers binnen christelijk Nederland samen, zoals Ark Boeken en Tot Heil des Volks. De ontwikkeling die 'Vaassen' meemaakte, loopt synchroon met de ontwikkeling binnen de Vergadering van Gelovigen. Medema verbreedde zich, de Vergadering liet ook het idee los dat zij de enige juiste en door God gewilde variant is. Medema: "De laatste tien jaar is de Vergadering inderdaad erg veranderd. Ze maakte eenzelfde ontwikkeling mee als de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt). Er is meer openheid gekomen. Afgelopen zondag hadden we in onze gemeente in Apeldoorn bijvoorbeeld tien bezoekers die nog niet eerder geweest waren. Behalve een paar meisjes uit de Gereformeerde Gemeenten, namen ze direct deel aan het avondmaal. Dat had vroeger niet gekund.

We zijn niet alleen opener geworden, onze stijl is ook veranderd. De Vergadering is evangelischer geworden. Behalve meer traditionele gemeenten kom je nu ook evangelische tegen, waar met begeleiding van de piano wordt gezongen en de handen in de lucht gaan. Een derde verandering is dat er nu veel meer dan vroeger contact is met andere gemeenten, van buiten de Vergadering."

Verkeersreglement

Met Willem Ouweneel en Dato Steenhuis was Henk Medema voortrekker in het veranderingsproces. Hij nam uiteraard zijn uitgeverij mee, of beter gezegd: door zijn uitgeverij werd verandering mede mogelijk gemaakt. De 10 procent 'broeders' die de Vergadering wilde houden zoals zij was, voelde zich echter steeds meer vervreemd. Zij hebben een eigen uitgeverij, een onafhankelijke stichting: Uit het Woord der Waarheid te Aalten.

Medema: "De Vergadering is lang een besloten kring geweest, met de vensters dicht. Met dat daarin verandering kwam, ontdekten we niet de enige ware gemeente zijn." Jongeren kwamen erachter dat in andere kringen mensen met dezelfde ideeën leefden. Ouderen trokken door contacten via de Evangelische Omroep, de Evangelische
Hogeschool en de Evangelische Alliantie dezelfde conclusie. Ze leerden anderen persoonlijk kennen, gingen met elkaar bidden en vasten, en hadden daarna niet zo'n zin meer om ruzie te zoeken... Inmiddels telt de traditie veel minder. Medema's dochter en haar man kerken bijvoorbeeld in een evangelisch getinte hervormde gemeente in Utrecht. "Ik heb daar geen moeite mee."

Henk Medema wil een bijbelgetrouwe uitgever zijn, maar samen met Ouweneel en anderen voert hij intussen een debat over het schriftgezag. Medema: "Dat gesprek moet gevoerd worden. Niet de letterlijkheid helpt ons, maar de betrouwbaarheid, de zekerheid van de Auteur. Ik geloof nog steeds dat Genesis 1 echt gebeurd is, maar Genesis is niet de hele Bijbel; in Spreuken kom je heel andere dingen tegen, waarbij niet letterlijkheid en geschiedenis, maar dichterlijkheid en wijsheid een rol spelen. De Bijbel is geen verkeersreglement waar geen persoonlijke auteur achter zit.

Onze positie leidt tot misverstanden, dat is heel vervelend. Maar wij willen niet "iets minder aan schriftgezag", maar juist méér. Tegenstanders zeggen: Kijk naar de Vrije Universiteit. Daar hebben ze gelijk in, maar het gereformeerdendom was destijds uitgehold. Dat is bij ons anders; wij willen echt die vragen opnieuw doordenken. Als mensen dat niet vertrouwen, kan ik alleen maar zeggen: Luister goed, blijf ons kritisch volgen en geef ons op onze kop als het niet meer klopt."

Uitgeverij Medema organiseert zaterdag op de CLK-beurs tussen 14.00 en 15.00 uur een publieksdiscussie over de vraag "Wat geloven wij?" m.m.v. Arnold van Heusden, Wim de Knijff, Willem Ouweneel en Herman Takken.