Voormannen van gebedsgenezing als prof. dr. Willem Ouweneel en evangelist Jan Zijlstra leggen een te eenzijdige nadruk op wat de mens zelf aan zijn genezing moet doen, vindt hoogleraar Kees van der Kooi.

HARDERWIJK - ,,De genezingscampagnes die in het Nederlandse taalgebied worden georganiseerd, zijn ronduit uitdagend en prikkelend. (...) Het werk van de Geest wordt in verband gebracht met overwinning, met genezing van alle ziekte en kwaal, met groei en met het verdrijven van angst, frustratie en hopeloosheid'', schrijft prof. dr. Kees van der Kooi in het jongste Bulletin voor Charismatische Theologie. Hij is bijzonder hoogleraar charismatische vernieuwing aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en nogal kritisch op met name Zijlstra en Ouweneel, die met respectievelijk genezingscampagnes en boeken veel mensen bereiken met hun visie op gebedsgenezing.

Beiden leggen zij volgens Van der Kooi veel nadruk op het werk van de Geest, dat in het Nieuwe Testament ,,onmiskenbaar te maken heeft met overwinning en kracht''. ,,In charismatische en pentecostale kring is dit erg belangrijk geworden. De roep dat Jezus overwinnaar is, klinkt op zeer luide toon'', aldus Van der Kooi in het artikel 'Het zuchten van de Geest'.

Van Zijlstra, die verbonden is aan de Levensstroom-gemeente in Leiderdorp, schrijft hij reden hebben ,,om aan te nemen dat deze voorganger inderdaad een bediening van Godswege geschonken is''. Dat neemt niet weg dat Van der Kooi ook stevige kritiek heeft. Dat Zijlstra zegt dat ieder die gelooft genezing mag verwachten, ,,ja zelfs claimen'', vindt Van der Kooi eenzijdig. ,,De genezingsbediening van Jezus was absoluut; de genezingsbediening van zijn leerlingen is nooit absoluut, maar bestaat wel uit een voortzetting van diezelfde opdracht.''

En wat als genezing uitblijft? Over het antwoord op die vraag, zwijgen Zijlstra's brochures, merkt Van der Kooi op. ,,God wil genezen, maar de mens wordt ervan afgehouden door ongeloof, door zonde, door kleingeloof, doordat de voorgangers van kerken er niet in geloven. (...) De boodschap is dat de zieke de oorzaak voor het uitblijven van genezing bij zichzelf moet zoeken. Niets minder dan vergeving behoort genezing van ziekte tot wat de gelovige in dit leven verwachten mag. Als het daartoe niet komt, is er iets fout gegaan bij die gelovige zelf of zijn omgeving'', vat hij Zijlstra's leer samen.

Ouweneel

Prof. Willem Ouweneel, docent op de Evangelische Hogeschool, theoloog en publicist, gaat er volgens Van der Kooi net als Zijlstra van uit dat alle ziekten te genezen zijn. ,,Jezus genas iedere zieke die tot Hem werd gebracht. Het feit dat Jezus niet alle zieken in Israël genas, heeft er eenvoudig mee te maken dat men niet elke zieke in Israël tot hem bracht.'' Ouweneel heeft, in navolging daarvan, ,,nauwelijks plaats voor de grenzen van genezing'', constateert Van der Kooi.

Bij Ouweneel ligt grote nadruk op ,,het zelfonderzoek en de concentratie op levensheiliging''. ,,Juist dat moet de zieke gelovige altijd het allermeest bezighouden: is er zonde in mijn leven waarvoor de Here mij kastijdt?'', citeert Van der Kooi hem.

,,De klemtoon die in dit boek ligt op de heiliging is dermate sterk dat ik mij afvraag of de mensen die zich dit alles echt aantrekken pastoraal niet in een draaikolk terechtkomen. (...) Er is in deze opvatting zwaar aangezet bij de condities waaraan de mens moet voldoen en weinig vernemen we van de overmacht van Gods genade'', schrijft Van der Kooi, die concludeert dat daarmee het ,,drukpunt van de omgang met de grenzen van de genezingbediening wel heel eenzijdig bij de mens en diens heiliging komt te liggen''.

Volgens Van der Kooi maken Zijlstra en Ouweneel ten onrechte geen onderscheid tussen de momenten van de opstanding van Christus, de uitstorting van de Heilige Geest en de wederkomst. Met de kruisdood van Jezus Christus is de dood overwonnen, maar tot de wederkomst leven we in afwachting van de voltooiing van al Gods beloften, aldus de VU-hoogleraar. Dat betekent praktisch dat het gebed voor de zieken een opdracht aan de gemeente is, maar ook dat niet elk gebed verhoord zal worden. ,,De opwekking van Jezus is verkondigd, de kracht Gods doet zijn werk, maar ze reikt nog niet tot de uitersten van het menselijk bestaan.''

In Van der Koois visie blijft er dus ruimte voor 'onbeantwoorde vragen'. ,,Is dit een pleidooi om maar te berusten? Neen, het goede van de aandacht voor de genezingsdienst is dat er wordt gewezen op de verantwoordelijkheid van mensen en op ongebruikte beloften. Er is een bijbelse opdracht tot de bediening van genezing. Maar te veel wordt in sommige genezingsbedieningen gedaan alsof we al in de voltooiing leven en alsof evangelische gehoorzaamheid enkel wordt bepaald door de opstanding.''

De kracht van God blijkt volgens Van der Kooi ten diepste niet uit of Hij geneest of niet. ,,Misschien is dat wel het krachtigste werk van de Geest, als hij ons in tijden van lijden weet te vinden en wij het leven geestelijk gezien niet verliezen.'' In dat licht veroordeelt hij ook de genezingsleer van Ouweneel en Zijlstra. ,,Het is naar mijn overtuiging een minstens zeer eenzijdige theorie met uiterst kwalijke kanten, die enkel vanuit de overwinning redeneert en handelt. Er is een relatie tussen heil en heling, maar het is niet een één-op-éénrelatie. Het kan ook zijn dat God met zijn kinderen door verdriet en lijden heen wil gaan.''