Nederlands Dagblad - 13 mei 2005 - www.nd.nl

Het wachten is op 'de profeet'

door onze redacteur Gerard ter Horst

Hoewel de belangstelling voor de dienst der genezing toeneemt, is de aandacht voor de Nigeriaanse gebedsgenezer T.B. Joshua weggeëbd.

Maar 'de profeet' heeft een bruggenhoofd in Nieuwegein. Daar komt wekelijks een kleine groep bijeen om zijn gedachtegoed te verspreiden.

Het wachten is op Joshua zelf.

NIEUWEGEIN - Aan het enthousiasme van Josien Baksteen ligt het niet, deze zondagmiddag in de aula van een basisschool in Nieuwegein. ,,Woensdag gaat er weer een groep naar Lagos, om te kijken naar de God in actie. Want God is niet veranderd, Hij biedt ons genezing aan. En elke keer als ik het zie, denk ik: hier wil ik nooit aan wennen.''

Baksteen is samen met haar man Hans - die deze middag spreekt - oprichter en bestuurslid van The Synagogue Fellowship Nederland, zeg maar de Nederlandse tak van Joshua's kerk in Nigeria. De Synagogegemeenschap komt wekelijks bijeen. Om de week leidt Josien Baksteen de dienst. Ze is dit jaar al twee keer in Lagos geweest en zegt er enkele jaren geleden genezen te zijn van onvruchtbaarheid.

Deze middag zijn er zo'n dertig mensen op de dienst afgekomen, ze bezetten vier van de veertig rijen met stoelen die gereedstaan. Normaal zijn er tussen de vijftig tot zeventig bezoekers, vertelt het echtpaar na afloop. En hoewel ze hopen op en bidden om groei, vinden ze aantallen niet zo belangrijk. Het gaat om de inhoud. En om getuigenissen van genezing en bekering, volgens Josien Baksteen ,,verschrikkelijk belangrijk''.

Vraagtekens

Het is al weer enige jaren geleden dat de Nigeriaanse gebedsgenezer T.B. Joshua tot controverses leidde in christelijk Nederland. De 'profeet', zoals Joshua zichzelf noemt, zou mensen genezen van kanker, aids en HIV, onvruchtbaarheid en tal van andere ziektes en aandoeningen. Voorstanders stelden dat nergens ter wereld Gods kracht zo zichtbaar werd als in de synagoge in Lagos. Tegenstanders plaatsten hun vraagtekens bij leer en leven van Joshua, sommigen zetten hem neer als een werktuig van satan.

Maar begin vorig jaar, na de komst van het bruggenhoofd in Nieuwegein, luwde de discussie. Bestaat de Joshua-beweging nog? En hoe vergaat het de gemeente-in-oprichting? De voorstanders van toen blijken de voorstanders van nu, en ook critici blijken niet van mening veranderd. Beide kampen erkennen dat discussies zijn verstomd, en zeggen de rust te koesteren.

Intussen geniet de 'dienst der genezing' volop belangstelling. Eind vorig jaar trok de 'genezingsbediening' van het Nigeriaans-Duitse echtpaar Emenike avond aan avond een volle dorpskerk in Stolwijk. En met name prof. dr. Willem J. Ouweneel, de vader van Josien Baksteen en warm pleitbezorger van Joshua, zette met zijn boek 'Geneest de zieken!' het thema nadrukkelijk op de agenda.

Camera

Overigens gaat het in Nieuwegein deze middag niet over genezing en wonderen. Hans Baksteen spreekt over effectief getuige zijn. ,,Velen introduceren zichzelf als christenen, maar leiden zelf een leven van ziekte en klachten. Ze vertellen anderen van de overvloed in Christus Jezus, terwijl ze zelf hun vertrouwen stellen, voor wat betreft steun en leiding, op ongelovigen.'' En: ,,Het bewijs dat Jezus in je woont, is je veranderde leven.'' Armoede wordt voorspoed, onrust wordt vrede en ziekte wordt gezondheid, houdt Baksteen z'n hoorders voor. De naam van Joshua valt niet.

Ook aan gebedsgenezing wordt niet gedaan, al delen Anne (20) en Janneke (25) in de wandelgangen hun genezingservaringen. Anne zegt in Lagos bevrijd te zijn van een psychische stoornis, depressies, angsten en stemmen in haar hoofd; Janneke liet er de borderline-aandoening achter zich. ,,Ik heb het zwart op wit van mijn psychiater dat ik genezen ben.''

Voorin de aula staat een camera met een kruk ervoor. Daar mogen aanwezigen hun persoonlijke boodschap aan 'de profeet' inspreken op video, Josien Baksteen zal vervolgens de band meenemen naar Lagos. Ook Ouweneel, die halverwege de dienst is binnengekomen, spreekt een boodschap in. Gevraagd naar de controverses over Joshua, wijst Ouweneel gekscherend op zijn kleindochter, die door het gangpad rent. ,,Kijk hier dan, zij ís het wonder'', roept hij uit, om het meisje met een zwaai op zijn arm te nemen. ,,Wat ik als videoboodschap gezegd heb? Kom snel naar Nederland.''

Daarmee raakt hij het thema van de gemeente-in-oprichting: het wachten is op Joshua. Na diens komst naar Nederland wil de groep zich 'gemeente' noemen, een procedure die Joshua-volgelingen in landen als Zuid-Afrika en Zwitserland ook volgen. De Nigeriaan reist sinds een halfjaar rond en heeft Zuid-Afrika en Botswana inmiddels bezocht. Volgens Josien Baksteen komt Joshua zeker, de vraag is wanneer. ,,Dat weet alleen de Heilige Geest. Als het Gods tijd is, worden we een kerk.''

Reizen

Intussen komen de leden-in-spe wekelijks bijeen. Het gaat om vijftig mensen die wonen in een straal van honderd kilometer rond Nieuwegein. Tweederde van hen heeft geen eigen kerkelijke gemeente meer. Verder organiseert The Synagogue Fellowship reizen naar de kerk van Joshua. Vijf keer per jaar gaat er een groep, recentelijk reisden tien mensen af. In totaal zijn er vierhonderd mensen, pakweg twintig groepen, geweest, schat Josien Baksteen. Een opmerkelijk aantal: in de media dook in het verleden regelmatig de suggestie op als zouden duizenden Nederlanders Lagos al hebben aangedaan.

De - vaak zieke - Nederlanders die vandaag de dag naar 'de profeet' gaan betalen ongeveer 1200 euro voor een week. Belangstellenden dienen zich aan te melden bij de fellowship en vullen eerst een lijst in over hun lichamelijke én geestelijke conditie. Die lijst stuurt het echtpaar Baksteen naar Lagos, vervolgens besluit Joshua - volgens eigen zeggen geleid door de Heilige Geest - wie wel of niet mag komen om ,,genezing te ontvangen''.

Joshua wijst vijf tot tien procent van de aanmeldingen af, zegt Hans Baksteen. ,,Soms omdat mensen door hun ziekte heel zwak zijn en het niet verantwoord is te reizen.'' Ook rolstoelgangers maken weinig kans op groen licht, volgens Baksteen omdat de gastenverblijven van Joshua - waar bezoekers verplicht bivakkeren - niet voor rolstoelen geschikt zijn. Is dat geen vreemde praktijk voor een gebedsgenezer? ,,Laten we blij zijn voor allen die wel genezing ontvangen'', reageert Baksteen.

Effectief

Hoewel de discussie over Joshua verstomd is, is de doelstelling van The Synagogue Fellowship Nederland niet van tafel: Joshua's visie op genezing uitdragen. ,,We willen een gemeente zijn waar er, als we bidden, wat gebeurt'', zegt Josien Baksteen. Wat is het verschil met andere (evangelische) gemeenten, waar ook gebedsgenezing hoog op de agenda staat? Josien Baksteen: ,,Effectieve wonderen en genezingen. Als mensen hier komen, worden ze genezen. Het zijn grote woorden, maar dat geloof ik wel.'' En als ze niet genezen worden? ,,Ik blijf af van waarom iemand niet geneest. Maar er kan zonde in iemands leven zijn, of God wil iemand bij zich halen, of iemand wil er zelf niet aan. Maar ik geloof dat God het iedereen aanbiedt.'' Zij die niet genezen, blijven welkom, zegt ze. ,,Maar ik denk dat ze zo weg zijn, met zoveel genezingsgetuigenissen om hen heen...''

Dat de fellowship op dit moment weinig mensen telt, doet bij Hans en Josien Baksteen geen afbreuk aan de verwachting dat met Joshua's komst de gemeente een bloeiperiode gaat beleven. Vanuit die verwachting leven ze. ,,Alles wat groot is, is klein begonnen'', zegt Hans Baksteen. Of zoals Josien Baksteen het op de bijeenkomst uitdrukte: ,,Al zitten er vijf, we gaan door. En al zitten er vijfhonderd, we gaan door.''

Voor en tegenstanders blijken
niet van mening veranderd over T.B. Joshua.

Tegenstanders
'Stap niet zomaar in het vliegtuig naar Lagos, doe eerst je huiswerk'

Neem drs. Ruud van der Ven, die het boek Dossier T.B. Joshua schreef, waarmee hij aanhangers van Joshua tegen zich in het harnas joeg. Van zijn boek zijn zo'n duizend exemplaren verkocht. Het verscheen in een oplage van 1700 en voldeed aan de verkoopprognoses, is het enige dat uitgeverij Buijten & Schipperheijn erover kwijt wil. Van der Ven ervaart onder christenen een gebrek aan bijbelse toetsing, iets wat hen in de beoordeling van Joshua parten speelt. "Doel van mijn boek was vooral: ga toetsen. Stap niet zomaar in het vliegtuig naar Lagos, maar doe eerst je huiswerk." Is Joshua nog actueel? "Ik weet van meerdere broeders en zusters die hun gemeente verlaten hebben in verband met de zaak Joshua. Recent nog kreeg een echtpaar van een leidinggevende in een evangelische gemeente te horen: 'Als jullie de betrouwbaarheid van Joshua in twijfel trekken, dan bedroeven jullie de Heilige Geest, en kan ik met jullie niet aan het avondmaal gaan'. Dat heeft me diep geschokt. Ik vraag me af: wat is de zegen van Joshua als christenen tegenover elkaar komen te staan en er daadwerkelijk scheuren door gemeenten gaan lopen?" Van der Ven sprak onlangs na een spreekbeurt met een jonge vrouw die vorig jaar in Lagos was geweest en de ontmoeting met Joshua ervoer als geheel passend bij haar newage en hindoeverleden. Tevens was een vriendin van haar psychotisch geworden na een bezoek aan 'de profeet'. Als Joshua naar Nederland komt, dan zal dat volgens Van der Ven de sluimerende discussie opnieuw doen oplaaien. Tot zijn spijt stelt hij vast dat er een goede voedingsbodem voor de profeet lijkt te bestaan: een kritiekloos openstaan voor spectaculaire geestelijke ervaringen en wonderen.

Velen genezen niet bij Joshua, zegt Bert Panhuise van de charismatische organisatie EuroSpirit. "Ik ken persoonlijk acht mensen die voor genezing naar Joshua zijn gegaan, maar niet genezen zijn." Hij heeft niets tegen gebedsgenezing, maar huivert bij Joshua, waar hij eenmaal is geweest. "Van onze groep Europeanen, ongeveer veertig mensen, ontdekte ik tijdens de retourvlucht dat niemand was genezen. Dit bewijst natuurlijk niet of deze bediening wel of niet deugt, maar het is zonde van het geld en de moeite. Ik denk dat bij Jan Zijlstra meer mensen genezen dan bij hem." Liefst ziet Panhuise dat mensen voor genezing hun heil zoeken in de plaatselijke gemeente.

Pinkstervoorganger en bijbelleraar Teun de Ruiter uit Leusden, die drie jaar geleden Joshua geen valse profeet wilde noemen maar wel veel vragen had bij diens leer, werkwijze en leiderschap, zegt dat zijn zorgen eerder toe dan afgenomen zijn. De Ruiter en Panhuise wijzen op artikelen in het voor hen gezaghebbende Amerikaanse maandblad Charisma Magazine. Hoofdredacteur J. Lee Grady bezocht Joshua's Church of all nations (kerk van alle naties) meerdere keren en stelde vast dat nagenoeg alle kerken en christelijke groeperingen in Nigeria afstand van Joshua hebben genomen. Volgens Lee Grady een serieus te nemen signaal.

Baptistenvoorganger Yme Horjus neemt een bijzondere positie in. De vroegere voorganger van Westerhof kwam in Doetinchem met de raad van oudsten tot een Gamaliël standpunt. "Aan de vruchten kent men de boom, hebben we gezegd. We zijn niet tot een finale afweging gekomen en hebben ons oordeel naar de toekomst verplaatst. En dat geldt nog steeds." Horjus is nu voorganger in Ede. Als Joshua naar Nederland komt, gaat hij er niet naartoe. Gebedsgenezing en bevrijdingspastoraat verdienen volgens hem een plek in de eigen gemeente. Denkt de lokale gemeente er zelf goed over na, dan vult dat volgens hem een leemte in het denken. Zonder die leemte zullen gebedsgenezers als Joshua volgens Horjus niet zo veel onrust veroorzaken.

Voorstanders
'Het enige dat ik weet: vroeger was ik blind, nu kan ik zien'

Wim van den Berg, voorganger van pinkstergemeente Kom en Zie in Schinnen, vermoedt dat hij in 2000 de eerste Nederlander was die Joshua in Lagos bezocht. Hij was getipt door enkele Belgen en reisde met hen mee. Hij zou graag opnieuw gaan, maar vindt de reis te duur. "Ik houd in Limburg genezingsdiensten in cafés, en dan wil ik zelf de batterij ook wel eens opladen. Ik heb nog nooit iemand zo krachtig bezig gezien als Joshua. Hij is geen groot spreker, maar in zijn presentatie is hij krachtig: hij hitst niet op, brengt mensen niet in vervoering en manipuleert niet."

Jan Westerhof, in 2002 in Nigeria genezen van een ongeneeslijke ziekte aan het zenuwgestel, vindt het niet erg dat de discussie is geluwd. In het verleden zijn er volgens hem over en weer nare dingen gezegd. "Ik ben gestopt me te verdedigen. Ik kan niemand ervan overtuigen dat ik niét in een rolstoel zit." Met zijn medische gezondheidsverklaring loopt hij niet langer te koop, wel getuigt hij nog regelmatig van zijn genezing in kerken en gemeenten. "Het enige dat ik weet is: vroeger was ik blind, nu kan ik zien."

Willem Ouweneel bezocht vorig jaar juni Joshua voor het laatst. Zijn respect en bewondering zijn gebleven. Dat 'de profeet' in Nederland tot onrust en tot de vorming van (al weer) een nieuwe gemeente heeft geleid, relativeert hij. "Er bestaat ook heilige onrust: mensen die uit de kerk stappen omdat deze hun weinig te bieden heeft. Als God zijn werk gaat doen, dan geeft dat vaak onrust."