Leeuwarden – Het is feest bij De Fakkel in Leeuwarden. Dit jaar is het precies twintig jaar geleden dat de evangelische boekhandel aan de Engelsestraat werd geopend. In die periode groeide het geesteskind van evangelist Jaap Fijnvandraat uit tot een landelijke keten van christelijke boekwinkels. 

LODEWIJK BORN 

Jaap Fijnvandraat is inmiddels 79 jaar. Nog altijd is hij echter gedreven om het Evangelie aan anderen bekend te maken. Hij kan het niet bevatten dat er nu liefst elf boekwinkels zijn plus een internetshop. Er wordt jaarlijks voor enkele miljoenen euro’s omgezet. ,,Nee, dat kon en kun je je niet voortstellen’’, zegt hij met een glimlach. Helemaal als je weet hoe klein de winkel destijds startte. Hij toont het hoekje in de garage aan de Nyckle Haismawei in Leeuwarden waar de roots van De Fakkel liggen. 
Mobiele Zaal 

Vanaf 1946 was Fijnvandraat betrokken bij straatprediking in Amersfoort en omliggende plaatsen. In Fryslân werd hij mede bekend door de zaal- en tentevangelisatie. Van 1958-1976 vormde hij samen met C.J. Vink, J.Ph. Fijnvandraat, later aangevuld met Bé Ottens, het zogenaamde Mobiele Zaalteam. De Mobiele Zaal werd opgebouwd uit twee voormalige stadsbussen met een vijf meter brede tussenconstructie waardoor een zaaltje ontstond waarin plaats was voor circa honderd mensen. Hiermee werden de dorpen in Noord- en Noordoost-Fryslân bezocht. 

Op onder andere die bijeenkomsten begon hij in de zestiger jaren de verkoop van lectuur. ,,Tweedehands bijbelstudieboeken, evangelisatiebrochures en nieuwe bijbelstudieboeken.’’ Op initiatief van Bé Ottens en Fijnvandraat ontstond in 1965 de cursus WatZegtdeBijbel. 
Fijnvandraat merkte door de verkoop van lectuur dat er eigenlijk een vaste plek nodig was waar mensen terecht konden. In december 1973 begon daarom de verkoop vanuit het boekendepot bij zijn huis aan de Nyckle Haismawei. ,,Vooral door mond-tot-mond reclame werd het bekend, door advertenties in het wijkkrantje en het noemen bij lezingen. De verkoop nam enorm toe.’’ 

In 1977 leidden de twee activiteiten tot de stichting ‘WatZegtdeBijbel’. Bij de stichting bestond er het verlangen om een echte winkel te openen. Dat gebeurde toen men een loods kon huren in de Engelsestraat. ,,Tegenover de huidige winkel, er zit nu een computerzaak’’. Dat was een ruimte van 30 meter diep en 4 meter breed. ,,Gewoon één lange rij boeken en nog een tussenschot waarachter je een soort van ‘kantoor’ had’’, aldus Fijnvandraat. 
Daar zat men een jaar. In de zomer van 1985 werd namelijk het tegenoverliggende pand overgenomen. Dat betekende de eigenlijke start van De Fakkel. Een lang gekoesterde wens van veel mensen in de regio Leeuwarden ging daarmee in vervulling: er kwam een boekhandel die gespecialiseerd was in bijbels en christelijke boeken en muziek. Voor velen werd De Fakkel een vast adres. 

Naam 

Hoe De Fakkel aan haar naam komt, is een verhaal op zich. ,,Ik reed vaak richting Eindhoven en dan passeerde je een benzinepomp bij Grave met de naam ‘De Fakkel’. Ik dacht: hé, dat is wel een mooie naam.’’ Dus geen theologische of bijbelse verwijzing voor de winkel waar velen boeken kopen om geestelijk bij te tanken. 
Fijnvandraat was in het begin soms twee tot drie dagen in de winkel, maar het runnen werd al gauw overgenomen door Han Vergouwe, die dat nu al weer meer dan 15 jaar doet. ,,Ik ben en blijf evangelist en merkte dat, hoewel de winkel ook evangelisatie was, ik dat niet allemaal kon combineren.’’ Tot enkele jaren geleden was Fijnvandraat echter bij de winkel betrokken via het stichtingsbestuur. 

Overname 

In 1993, acht jaar na de opening van De Fakkel aan de Engelsestraat, werd op verzoek een evangelische boekhandel in Leerdam overgenomen. ,,Deze overname was het voorzichtige begin van een flinke groei’’, vertelt marketingmanager Ernst Zwart. In de jaren die volgden werden winkels overgenomen in Leiden, Hoogvliet, Zwolle, Lelystad, Hoogeveen, Soest en Delfzijl. Nieuwe winkels werden geopend in Middelburg en Houten. In het voorjaar van 2003 startte De Fakkel met een eigen internetboekhandel (www.fakkel.nl). ,,Dat noemen we onze twaalfde winkel’’, aldus Zwart. 

Het hoofdkantoor van de boekhandelsketen is sinds 2002 gevestigd in Sint Annaparochie. De Fakkel draait landelijk met 250 vrijwilligers, zo vertelt Zwart. Daarmee wordt nog altijd de lijn gevolgd die met de eerste Fakkelwinkel in Leeuwarden werd ingezet. Landelijk draait De Fakkel een miljoenenomzet. 70 procent is boeken, 30 procent muziek, kaarten, cadeauartikelen, etc. 

,,Onze marges zijn zo klein dat we daar het gas, water, licht en kosten van de werkers op het hoofdkantoor uit kunnen betalen. Er is eigenlijk geen winstoogmerk’’, aldus Zwart. 
De markt van afnemers is in al die jaren divers geweest. Zwart: ,,Kerkmuren bestaan in een evangelische boekhandel niet. Iedereen komt er.’’ Fijnvandraat vult aan: ,,Dat was ook al het geval toen we hier nog vanuit de garage verkochten.’’ 

Hoe er gelezen en gekocht wordt, is wel aan verandering onderhevig. ,,Ik denk dat er in bepaalde kringen minder automatisch boeken worden aangeschaft van een bepaalde schrijver of van bijbelstudie-reeksen’’, stelt Zwart vast. Meer en meer is er de vraag naar geloofsopbouwende boeken en die worden dan ook veel vanuit het Engels vertaald. ,,Zoals van John Stott, Gary Chapman en tegenwoordig van voorgangers zoals Rick Warren.’’ Boeken van auteurs als Tim LaHaye en Francine Rivers daar wordt door bepaalde groepen blind de volgende titel van aangeschaft. 

Het bijzondere vinden Zwart en Fijnvandraat nog altijd dat De Fakkel meer is dan een winkel. ,Het is ook altijd de plek geweest voor een gesprek met de klant, soms heel onverwacht’’, aldus Fijnvandraat. Hij kan nog ontroerd raken van de verhalen die hij hoort van vrijwilligers. Zwart: ,,Ik hoor ook van mensen die vertellen dat ze soms door het contact met iemand van de winkel dermate op het spoor van geloven zijn gezet dat ze christen zijn geworden.’’ 
Fijnvandraat leest tegenwoordig ,,niet heel veel boeken meer’’, omdat hij het vanwege zijn gezondheid wat rustiger aan moet doen. Alleen als ,,studiemateriaal’’ voor de artikelen die hij schrijft voor zijn website www.jaapfijnvandraat.nl. Daar staan inmiddels 2100 artikelen van zijn hand op. ,,Ik schrijf nog iedere week.’’ 

Voorlopig staat er geen verdere uitbreiding op stapel voor de boekhandelketen, maar Zwart zegt dat er zeker een markt blijft voor christelijke boeken: ,,Er zit nog groei in. We worden nog regelmatig benaderd door winkels die bijvoorbeeld zitten met bedrijfsopvolging. Ook zie je dat we gevraagd worden bij de realisatie van een boekwinkel, zoals in Houten het geval was. Daar lagen al jaren de plannen klaar. Bovendien merk je dat er nog steeds witte vlekken in het land zijn. Plaatsen waar het moeilijk is om dichtbij een christelijk boek te kopen’’. 

http://www.frieschdagblad.nl/artikel.asp?artID=24417