De aanhoudende kritiek op Rick Warren en op zijn concept "Doelgerichte gemeente" verbaast mij ten
zeerste. Hoewel ik nog geen ervaring heb in de uitvoering van dit concept, spreekt het mij bijzonder aan. Ik kan me
voorstellen dat er kritiek is op de uitvoering, maar het concept op zich lijkt mij een welkome aanvulling voor elke gemeente
die doelgericht wil werken.
Bovenstaand is geprobeerd om de hoofdzaken van een doelgerichte gemeente te visualiseren. Hierbij heb ik onderscheid gemaakt
tussen de vijf aandachtsgebieden, weergegeven in vijf segmenten en tussen een aantal willekeurige aspecten per
aandachtsgebied. Deze aspecten kunnen naar gelang behoefte worden uitgebreid of ingekort. Het voert te ver om in dit bestek op
alle hierboven aangegeven aspecten en afzonderlijke aandachtsgebieden in te gaan. Daarom beperk ik mij tot een summiere
verkenning:
Aandachtsgebieden
De aandachtsgebieden onderscheiden zich resp. in Evangelisatie, Aanbidding, Ondersteuning, Onderwijs en Toerusting.
Je hebt gemeenten die zich hoofdzakelijk op één van deze vijf aandachtsgebieden richten. Zo'n gemeente munt uit in
evangelisatie of in lofprijs, maar bezien vanuit dit concept loopt zo'n gemeente dan mank. In dit model gaat het namelijk om
het evenwicht. Elk aandachtsgebied dient verhoudingsgewijs evenveel aandacht.
Processen
Dat de ringen via pijlen in elkaars verlengde overlopen, geeft het procesmatige karakter van dit concept aan, waarbij
evangelisatie overloopt in aanbidding, aanbidding in ondersteuning, ondersteuning in onderwijs en onderwijs in toerusting. Is
iemand eenmaal toegerust, dan kan inzet volgen in evangelisatie, aanbidding, ondersteuning en/of onderwijs.
Stations
Wat ik in deze visuele weergave niet mee heb kunnen nemen, maar wat wel essentiëel is, dat zijn de stations tussen de diverse
aandachtsgebieden. Zo geldt bekering en wedergeboorte als station om van evangelisatie over te gaan naar aanbidding. De doop
door onderdompeling kan worden gezien als station tussen aanbidding en ondersteuning, deelname aan discipelschapstraining kan
worden gezien als station tussen ondersteuning en onderwijs en deelname aan kadertraining kan worden gezien als station tussen
onderwijs en toerusting.
Keuzes
In feite gaat het steeds om een keuze: n.a.v. evangelisatie kiest men er voor om Jezus aan te nemen als Heer en Heiliand. Met
behulp van aanbidding kiest men er voor om via de doop door onderdompeling gemeentelid te worden, met behulp van
ondersteunende faciliteiten binnen de gemeente, zoals pastorale en diaconale zorg, en onderlinge gemeenschap met elkaar kiest
men er voor om deel te nemen aan een discipelschapstraining, enzovoort.
Doelgroepen
Elk aandachtgebied heeft dan ook zijn eigen doelgroep. De doelgroep voor evangelisatie is de omgeving van de gemeente, de
doelgroep voor aanbidding in de breedste zin des woords, zijn de bezoekers van onze samenkomsten. De doelgroep voor
ondersteuning zijn de gemeenteleden die verzorging en ondersteuning nodig hebben. De doelgroep voor onderwijs, zijn de
gemeenteleden die zich voor anderen in willen zetten en toe zijn aan discipelschapstraining, en de doelgroep van de toerusting
is het kader dat gevormd moet worden om alle geledingen binnen de gemeente bij elkaar te houden. Hier kunnen van God ontvangen
bedieningen zich ontwikkelen.
Doelstellingen
Elk aandachtsgebied kan zijn eigen doelstellingen formuleren. In bovenstaand concept zijn de doelstellingen slechts met
steekwoorden aangegeven: de doelstelling van evangelisatie is evangeliseren, de doelstelling van aanbidding is aanbidden, de
doelstelling van ondersteuning is bemoediging, de doelstelling van onderwijs is onderwijzen, etc., maar het zal u duidelijk
zijn dat deze steekwoorden nader uitgewerkt moeten worden in heldere doelstellingen, die elke gemeente voor zich kan
formuleren en jaarlijks kan bijstellen.
Middelen
Doelstellingen moeten leiden tot concrete plannen. Elk plan kent zijn eigen prijskaartje. Prijskaartjes leiden tot
begrotingen, stel je voor elk aandachtgebied jaarlijks een deelbegroting op, en deze deelbegrotingen worden ingepast in een
totaalbegroting, dan kan vervolgens met budgetten worden gewerkt per aandachtsgebied. Dat bevordert de doelgerichtheid en
schept een financieel kader per aandachtsgebied. Er is niets nieuws onder de zon, toch?
Beoogde resultaten
Beoogde resultaten kunnen vooraf per aandachtgebied in kaart worden gebracht. De na te streven doelen moeten wel specifiek
zijn en meetbaar, maar ook actueel, realistisch en in tijd uitgezet kunnen worden. We zeggen dan: een na te streven doel moet
SMART zijn. Je zou daarvoor zowel kengetallen (waar staan we nu?) en streefgetallen (wat willen we over een jaar bereiken) uit
kunnen zetten.
Modern management
Dit is zomaar een greep uit bovenstaand concept. Veel elementen, die ik hierboven naar voren heb gehaald, komen voort uit
modern management. Daar is mijns inziens niets mis mee. Als het maar niet de overhand krijgt, want het leiden van een gemeente
blijft per slot van rekening een geestelijke taak.
Verwijzingen
Natuurlijk valt hier veel meer over te vertellen. Ik heb hiermee slechts een eerste aanzet willen geven. Wie zich hier verder
in wil verdiepen, verwijs ik graag naar zowel de boeken van Rick Warren als naar het boek "Gericht leiderschap, Het
geheim van Nehemia" van de Nederlanse schrijver Bennie Sloetjes. Ook vinden er regelmatig landelijke studiedagen over dit
onderwerp plaats in o.a. Westendorp. Ook dat kan ik u warm aanbevelen.
Wim Bootsma, eindredacteur