www.vergadering.nu De Leesmap www.vergadering.nu

Uitdaging - 1 september 2006

Jaap Fijnvandraat: 'Je moet open én gesloten zijn’
door Johan Th. Bos

Gepokt en gemazeld in de 'gesloten' Vergadering van Gelovigen kent evangelist en bijbelleraar Jaap Fijnvandraat die geloofsgemeenschap door en door. Hij signaleerde met gemengde gevoelens de laatste jaren veel veranderingen, zoals de toegenomen charismatische invloed. En bijgestelde opvattingen over vrouwen in de Gemeente, die altijd geacht werden te zwijgen. Op hoge leeftijd is hij via zijn website nog steeds exegetisch actief.

De wanden van zijn studeerkamer gaan geheel schuil achter boeken. Hier verricht hij nog dagelijks zijn schriftelijke arbeid: bijbelstudies en andere geestelijke lectuur, die hij via zijn website communiceert. En hij beantwoordt vragen. "Fantastisch", vindt hij zijn virtuele podium, dat hij als een voortzetting van zijn bediening ziet. Een initiatief van zijn schoonzoon. "Die zei een paar jaar geleden: zou het niet leuk zijn een website te maken, met al uw artikelen?" Aldus geschiedde. Veel van zijn materiaal kon direct op de site: studies, verhalen over evangelisatie, analyses van de ontwikkelingen binnen de Vergaderingen van Gelovigen, recensies, anekdotes. Veel van zijn oudere artikelen in de Bode van het Heil in Christus, het blad van de geloofsgemeenschap, zijn (of worden nog) door vrijwillig(st)ers overgetikt voor heruitgave op de site ( www.jaapfijnvandraat.nl ).

Zes jaar geleden werd bij hem een hartkwaal geconstateerd, waardoor hij het rustiger aan moest doen. Hij gaat vrijwel niet meer uit spreken. Maar de 'werkende broeder' vergaderingjargon voor fulltimers werkt nog steeds. 'Vergaderingen' kennen formeel geen voorgangers of andere ambtdragers in min of meer hiërarchische structuur. In de bijeenkomsten heeft, naar Paulus' advies aan de Corinthiërs, in principe 'ieder iets.' Al worden vrouwen geacht te zwijgen.

Ondanks het gelijkheidsbeginsel voor alle leden, zijn er ook die zich volledig aan geestelijk werk wijden. Jaap Fijnvandraat (80) wist zich al jong geroepen voor evangelisatie. Eerst combineerde hij dat met een job in het onderwijs, sinds 1959 is hij fulltimer. Uit innerlijke overtuiging: "Ik kan niet zeggen dat ik een stem uit de hemel hoorde, maar ik wist wat de Heer wilde."

Echtgenote Gré: “Toen hij mij ten huwelijk vroeg, zei hij: ik ben onderwijzer, maar hoop dat niet te blijven. Dat was precies wat ik verlangde." Jaap, jonger ogend dan hij is: "Men kende mij in de vergaderingen als iemand die dat werk al deed. Ik heb mijn besluit eerst in de Vergadering hier in Leeuwarden bekendgemaakt. Die stond erachter." Hij was al sinds 1946 betrokken bij straatprediking in Amersfoort en omgeving. Later vertrok hij naar Friesland, wegens een onderwijsbaan in St. Annaparochie.

De zogenoemde 'gesloten' Vergaderingen, waartoe hij behoort, stonden niet bepaald bekend om hun wervende activiteiten. Van oudsher mochten buitenstaanders niet deelnemen aan het Heilig Avondmaal. Er is daarom wel voorspeld dat Vergaderingen zullen uitsterven, omdat zij niet evangeliseren.

"Er is reden voor die gedachte," zegt Fijnvandraat. "De evangelisten treden niet op namens de Vergaderingen. Zij volgen hun persoonlijke roeping, maar ontvangen uit de Vergaderingen doorgaans wel financiële ondersteuning." Ook hij werd geldelijk gesteund, al zou hij als onderwijzer veel meer hebben verdiend. 'Waar het heeft ons nooit aan iets ontbroken.”

Als mensen tot geloof kwamen, werden ze toch naar de Vergadering geloodst? "Wij maken daar nooit propaganda voor. Maar we onderwijzen de mensen wel door middel van bijbelbesprekingen. Dan vragen ze: waar gaan jullie zondags heen? Sommigen komen eens kijken, anderen blijven en vinden hun geestelijk thuis. Dan wordt van ze gevraagd daar hun plaats echt in te nemen."

In Friesland evangeliseerde Fijnvandraat samen met zijn broer Johan en anderen. Eerst in cafézaaltjes, tussen 1958 en 1976 met een mobiele zaal, die opgebouwd werd uit twee naast elkaar geplaatste oude autobussen, waarvan een flank omhoog werd geklapt en de ruimte ertussen overkapt. Duizenden Friezen zijn zo bereikt met het Evangelie en velen kwamen tot persoonlijk geloof in Christus. Fijnvandraat werd ook een veelgevraagde spreker voor bijbellezingen. Uit het evangelisatiewerk, waartoe ook kindersamenkomsten behoorden, kwamen schriftelijke bijbelcursussen voort. Eerst voor kinderen, later ook voor volwassenen. Die laatste schreef Fijnvandraat, die voor kinderen werden samengesteld door B. Ottens. De cursusdivisie bleef groeien. Daarnaast hield Jaap zich bezig met de verkoop van (eerst vooral tweedehands) boeken. In het begin was dat een gevolg van zijn persoonlijke leeshonger: door in en verkoop van boeken kon hij zelf een indrukwekkende collectie samenstellen. Op den duur werden verkoop en cursussen ondergebracht in de stichting WatZegtdeBijbel? Die exploiteert inmiddels twaalf evangelische boekwinkels onder de naam De Fakkel.


Ook met jeugd en jongerenwerk hield Fijnvandraat, zelf gezegend met vijf kinderen, zich bezig. Hij zat onder meer in het bestuur van de daarvoor functionerende stichting Oase en in de leiding van de jongenskampen, die evenals de afzonderlijke meisjeskampen (waarbij zijn vrouw was betrokken) jaarlijks zo'n driehonderd deelnemers trekken.

Als een hoogtepunt in zijn loopbaan als evangelist en leraar ziet hij de door WatZegtdeBijbel? georganiseerde Expo Exodus 1990, een openluchttentoonstelling met een uit Duitsland afkomstig model van de tabernakel op ware grootte als hoofdattractie in het park van kasteel Rhederoord bij Rheden. Naast de tabernakel werden nog allerlei andere grote en kleinere expositietenten opgezet, met onder meer een maquette van Israël en ook een minitabernakel, om uitleg te geven over onder meer de geestelijke (typologische) betekenis ervan. Ook werd het koetshuis gebruikt voor de exposities. Negentigduizend bezoekers trok het evenement. Zij werden in kleine groepen rondgeleid. “Ik herinner me dat we op één zaterdag vierduizend mensen kregen," vertelt Fijnvandraat. "Ze kregen eerst een algemene uitleg over de tabernakel, dan gingen wij de voorhof en vervolgens het heilige en het heilige der heiligen in. Er was ook een tocht door het bos voor kinderen. Helaas konden we het evenement niet voortzetten, omdat het in een natuurgebied lag, waar men toch wel moeite met die massa's mensen kreeg. En elders in het land vonden we geen passende gelegenheid."

Er werd de laatste jaren wel enig rumoer gehoord in de geloofsgemeenschap. Sommige Vergaderingen lieten veranderingen toe. De positie van de vrouw is nu een heet hangijzer, meldt Fijnvandraat. "Daar wordt genuanceerd over gedacht. Je hebt gelijk als je zegt dat Paulus schreef dat diverse vrouwen met hem hebben gearbeid. Dat zal niet bij thee zetten zijn gebleven. Maar hij zegt ook dat vrouwen moeten zwijgen in de gemeente. Bij ons gaat het erom dat zij daar niet leren of profeteren.”

Wat is profeteren?
"Spreken namens God tot opbouw van de Gemeente. Daarmee doel ik niet op voorspellende profetieën, in de trant van 'zo spreekt de Heer'. Iemand zei tegen mij dat de Heer hem iets had gezegd, dat hij mij moest doorgeven. Ik vroeg: heb je Hem dat echt horen zeggen of is het je innerlijke overtuiging? Dat laatste, gaf hij toe. Ik zei: dan moet je dat zeggen." Profetie ('zo spreekt de Heer'), spreken in talen (tongen), prediking van lichamelijke genezing en andere vanouds aan de pinksterbeweging verwante zaken worden volgens hem in de Vergaderingen niet bij voorbaat afgewezen. Zij kregen er de laatste jaren evident extra aandacht, onder meer door dr. Willem Ouweneel en anderen, die nu in tegenstelling tot vroeger, charismatische inzichten propageren. Fijnvandraat noemt liever geen namen op dat punt. Wil ook niet ingaan op de snelheid waarmee Ouweneel boeken schrijft met steeds weer andere opvattingen, hoewel op zijn website sommige van die werken grondig door hem zijn bekritiseerd.

Dat nu lectuur verschijnt met nieuwe inzichten, die vaak haaks staan op vroegere, zorgt voor verwarring, denkt hij. Toch heeft hij respect voor die 'nieuwere leraars binnen de broederbeweging': "Ik ben het niet altijd met ze eens, maar zeg niet dat ze dwaalleraars zijn. Ik ga niet met hen mee in hun charismatische opvattingen, zoals het spreken in talen en hun visie op gebedsgenezing. Hun publicaties en optreden hebben wel tot rumoer geleid. Maar daarnaast geven ze heel goede bijbelstudies. Eenvoudig ook. Het probleem is dat in de nieuwere publicaties niet alles goed doordacht is, zodat men later weer dingen moet herroepen. Dat geeft verwarring."

Fijnvandraat heeft dus gemengde gevoelens over de veranderingen en nieuwe inzichten die binnenslopen. Op sommige punten werd wat opgeschoven in de richting van de 'open' vergaderingen, die bijvoorbeeld soepeler omgaan met toelating tot het Avondmaal. Maar de beeldvorming over 'open' en 'gesloten' is volgens hem in het verleden soms nogal verwrongen geweest. "Als er bij ons nu gelovige familieleden komen, spreken wij met ze en stellen dan voor ze aan het Avondmaal toe te laten. Sommigen noemen dat een open beginsel. Maar je moet zowel open als gesloten zijn. Het gaat erom of je niet té open of gesloten bent. In onze kring zijn wij in het verleden te gesloten geworden, de open broeders zijn soms te open. Wij zijn hier in Leeuwarden nu wat soepeler bezig dan vroeger en naar mijn mening bijbelser.”

Wars van leerregels

.Een kenmerk van de Vergadering van Gelovigen, waarvan Jaap Fijnvandraat het ledental raamt op 10,000 tot 15.000, is de vrije inbreng in de bijeenkomsten. Wekelijks is er behalve het Avondmaal, ook een afzonderlijke 'Woordbediening', Bij het Avondmaal gaat het primair om aan bidding en wordt geen exegese gegeven. Wel leest soms iemand een bijbelgedeelte. Bij de Woordbediening, die in Leeuwarden ongeveer een kwartier na het einde van het Avondmaal begint, maar in veel Vergaderingen 's avonds plaatsvindt, kan iedereen 'iets zeggen. 'Wij moeten er daarbij wel voor waken dat er goede uitleg van het Woord komt en dat men niet zomaar iets lanceert, waarvan ik me soms afvraag waar staat
dat nou?" zegt Jaap'Fijnvandraat.
Vrouwen zwijgen in de Vergaderingen. Zij zaten
 

 vanouds geschelden van de mannen, maar daarin komt verandering. Sommigen vrezen dat daardoor mannen soms een lied kunnen opgeven voor samenzang, waarop zij door hun vrouw attent zijn gemaakt. Want ook het opgeven van een lied is vrouwen niet toegestaan.' De laatste jaren zijn de Vergaderingen pluriformer geworden, de ene is opener dan de andere. In de geloofsgemeenschap vindt men zowel behoudende als meer charismatische stromingen. En alles daartussen. Een aantal conservatieve Vergaderingen heeft zich afgesplitst. Er bestaat geen officiële ‘Vergaderingsleer’. Men aanvaardt alleen de Bijbel als Gods Woord en ontleent geen gezag aan belijdenisgeschriften. Er zijn wel Schriftbeschouwingen, maar die hebben geen gemeentelijk gezag.

De Leesmap-index


 

www.vergadering.nu