Religie.blog.nl - 30 juli 2007 - http://religie.blog.nl/columns

Geen opwekking zonder water- èn Geestesdoop, volgens Ouweneel

Willem Ouweneel 

Woensdag 25 juli ben ik met mijn vrouw teruggekeerd uit Suriname, waar we voor de derde keer op bezoek waren. Wat godsdienstige diversiteit betreft een aardig landje! In de hoofdstad Paramaribo staat de mooie grote joodse synagoge ‘broederlijk' naast de fraaie hoofdmoskee. Verder kerken en moskeeën, maar ook hindoeïstische tempels bij de vleet. Als je de stad uit rijdt, ‘het district' in, zoals de Surinamers zeggen, kom je ze overal tegen: kerkjes, moskeetjes en de aardige, bruidstaartachtige tempeltjes. Om nog maar te zwijgen van de wijdverbreide traditionele godsdienst, ‘winti' genaamd.

Dat woord komt van het Engels/Nederlandse ‘wind' en betekent hier ‘geest' (ook de bijbelse woorden voor ‘geest' betekenen oorspronkelijk ‘wind'!). Het is wel grappig dat het Afrikaanse woord voor ‘wind', jeje, in het Surinaams is doorgedrongen en een rol speelt in ‘winti', maar dat ook de christenen van Santa Jeje spreken als ze de ‘Heilige Geest' bedoelen! ‘Winti' is een Afro-Surinaamse vorm van animisme, vooroudergeloof, witte en zwarte magie.

Mishandeling
Nog steeds heeft ‘winti' veel invloed onder de Surinaamse creolen, ook onder degenen die uiterlijk het christendom of de islam belijden. Dat komt mede doordat de blanken lange tijd weinig moeite hebben gedaan om het christelijk geloof onder hen te verbreiden. Ik weet niet hoe de moslims tegen de creolen aankeken, maar velen van de gereformeerde Hollanders meenden dat de creolen óf geen ziel hadden, óf, als ze wel naar het hiernamaals gingen, dat zeker niet de hemel moest zijn, omdat het voor de Hollandse slavenhouders onverdraaglijk was dat zij de eeuwigheid zouden moeten doorbrengen met hun christenslaven, en dat ook nog eens op voet van gelijkheid! Het zijn niet de Nederlandse calvinisten, maar de Duitse Herrnhutters (Moravische Broeders, Evangelische Broedergemeente) geweest die de creolen het evangelie hebben verkondigd. Terwijl vele Nederlanders de creolen uitbuitten en mishandelden, predikten de Herrnhutters hun de liefde van God.

Voor evangelische christenen is de geschiedenis van de Herrnhutters bijzonder belangwekkend. Terwijl de lutheranen en calvinisten, maar ook doopsgezinden en baptisten, hun geschiedenis terugvoeren op de Reformatie, vormen de Moravische Broeders vandaag de dag de enige protestantse geloofsgemeenschap die dateert van vóór de Reformatie, en wel als vrucht van het werk van Johannes Hus, die in 1415 door de roomse inquisitie tot de brandstapel werd veroordeeld. De Moravische geloofsgemeenschap kreeg een nieuwe impuls toen de jonge, vurige Oost-Duitse graaf Nikolaus L. von Zinzendorf in 1727 op zijn landgoed voor een groep vervolgde Moravische Broeders de kolonie Herrnhut ('s Heren hoede) stichtte.

Zendingswerk
Terwijl veel christenen denken dat de nieuwe uitstorting van de Heilige Geest uit het begin van de twintigste eeuw dateert (begin van de pinksterbeweging), vond hier in Herrnhut op 13 augustus 1727 (dus deze maand juist 280 jaar geleden) een uitstorting van de Heilige Geest plaats die reusachtige gevolgen heeft gehad. 

Ten eerste leidde deze Geestesdoop tot een 24-uursgebed dat meer dan honderd jaar geduurd heeft. Ten tweede leidde deze uitstorting ertoe dat van Herrnhut honderden zendelingen zijn uitgegaan over de hele wereld. Het meest omvangrijke zendingswerk in de moderne tijd is niet van Wittenberg of Genève, maar van Herrnhut uitgegaan. Het was ook door de Herrnhutters dat de gebroeders John en Charles Wesley tot zekerheid van het geloof kwamen, zodat ook het kolossale werk van de methodisten en de grote Angelsaksische revivals en Holiness movements, plus de pinksterbweging die daar weer uit voortkwam, een product van de Geestesdoop in Herrnhut waren. En nergens zijn de Herrnhutters relatief zo talrijk als juist daar... in Suriname.

Geestesdoop
Op één punt zijn de Herrnhutters overigens nog nauwelijks ‘bekeerd', en dat is op het punt van de waterdoop. Terwijl de doopsgezinden al 500, en de baptisten al 400 jaar geleden de bijbelse geloofsdoop door onderdompeling herontdekt hadden, bleven de Herrnhutters vasthouden aan de kinderbesprenging. Maar de discussie daarover is in de Surinaamse Evangelische Broedergemeenten volop losgebarsten, net als bijvoorbeeld in de PKN. Ik ben benieuwd wat daaruit voortkomt! De opwekking in de christelijke kerk van de eindtijd, vlak vóór de wederkomst van Christus, lijkt me moeilijk denkbaar zonder de herontdekking én van de bijbelse waterdoop én van de Geestesdoop.