www.vergadering.nu De Leesmap www.vergadering.nu

Friesch Dagblad - 19 december 2007 - www.frieschdagblad.nl

Vier typen christenen

Willem Ouweneel 

Zo tegen de Kerst is het wel aardig te wijzen op een interessant idee van de Finse theoloog Veli-Matti Kärkkäinen. Hij heeft er in zijn boek Christology (2003) op gewezen dat je verschillende benaderingen van de persoon en het leven van Christus (christologieën) zou kunnen onderscheiden aan de hand van vier van de stadia in het leven van Christus. Ik pas dat hier toe op vier typen christenen die je zou kunnen onderscheiden en die ik omschrijf volgens de traditionele christelijke feestdagen.

Allereerst heb je wat ik zou willen noemen de ‘kerstchristenen’. Pas sprak ik met een rooms-katholiek uit het zuiden des lands, die me vertelde dat er in de grote katholieke kerk in zijn woonplaats ’s zondags nog maar een handvol gelovigen opdaagt. Maar als je in diezelfde kerk de kerstdienst wil bijwonen, moet je daarvoor weken van tevoren plaats bespreken - zó vol is de kerk in de kerstnacht! Inderdaad vindt de ‘leer van Christus’ in de vroege Kerk en in de Rooms-Katholieke Kerk vooral aansluiting bij de incarnatie (vleeswording) van Christus. In deze traditie heeft het kerstfeest altijd grotere nadruk gekregen dan het paasfeest (uiteraard zonder Goede Vrijdag en Pasen te miskennen). De grote nadruk op het ‘vleesgeworden Woord’ leidde onder andere tot de idee van Maria als ‘moeder van God’ en de verering van de Madonna met Kind als symbool van vroegchristelijke en katholieke vroomheid.




Daartegenover zou je protestantse christenen echte ‘Goede Vrijdagchristenen’ kunnen noemen. Dat komt mooi uit in de lutherse traditie met haar ‘theologia crucis’, theologie van het kruis, uiteraard zonder te kort te willen doen aan Kerst en Pasen. In lutheranisme én calvinisme (én zich sterk daarnaar richtende evangelicalen) staat Jezus voorop als Verlosser, degene die aan het kruis voor onze zonden gestorven is. De vroomheid sluit hierbij aan: herdenking van het lijden van Christus in het Avondmaal, navolging van de lijdende Christus. Ik denk hier graag aan Johann Sebastian Bach. Zeker, je moet diens Kerstoratorium niet uitvlakken. Maar vergelijk nu eens diens zeer omvangrijke en wonderschone Matthäus- en Johannes-Passion met diens veel kortere en veel minder indrukwekkende Paasoratorium. Typisch protestants! 
Heerlijkheid 

Ten derde heb je de ‘paas- en hemelvaartschristenen’ van de oosterse orthodoxie. Niet alleen is het paasfeest hier veel belangrijker dan Kerst, maar ook is de orthodoxe blik niet zozeer gevestigd op een crucifix, maar op ‘Christus Pantokrator’, de triomferende Christus aan de rechterhand van God. Zie alleen al hoe Christus in de doorsnee katholieke respectievelijk orthodoxe kerk wordt afgebeeld: in de eerste zien we veel vaker de lijdende, in de tweede de opgestane en zegevierende Christus.

Niet de schuld, en de bevrijding daarvan, staan centraal in de oosterse orthodoxie, maar het bereiken van de heerlijkheid van Christus en de verwerkelijking van het beeld van God in de gelovige. Hier is de schitterende liturgie van de kerk op aarde slechts een ‘icoon’ (beeld, voorafschaduwing) van de hemelse liturgie.

Ten slotte is er de Pinksterchristologie van de ‘pinkster-’ en charismatische beweging. De voor hen typerende feestdag komt hier al in de naam van deze christenen tot uiting. Pinksterchristenen miskennen uiteraard Kerst, Goede Vrijdag en Pasen niet, maar sluiten bij voorkeur aan bij de uitstorting van de Heilige Geest, dus bij de verhoogde Christus. Je zou trouwens ook kunnen zeggen dat ze vooral aansluiten bij de aardse loopbaan van de wonderenwerkende Jezus, die genezing en bevrijding biedt, die doopt met de Heilige Geest en mensen profetieën en klanktaal schenkt. Het gaat hier nog steeds om een echte ‘leer van Christus’: de nadruk ligt nog steeds meer op Christus dan de Heilige Geest, zoals het ook hoort (Johannes 16:4) - maar dan op Christus als de redder, de doper met de Geest, de heiligmaker, de genezer en de spoedig terugkomende Koning, zoals het ‘vijfvoudige’ (of ‘volle’) evangelie van de pinksterbeweging Hem omschreef. 

De ‘ideale’ christen is natuurlijk iemand bij wie Kerst, Goede Vrijdag, Pasen en Pinksteren in evenwicht zijn. Maar ja, waar vind je die? 

Prof. dr. Willem J. Ouweneel doceert aan de Evangelische Hogeschool in Amersfoort, de Evangelische Theologische Faculteit in Leuven en de Evangelische Theologische Academie in Zwijndrecht en is auteur van vele boeken op het terrein van theologie en filosofie.

De Leesmap-index


 

www.vergadering.nu