26 augustus 2008 - Friesch Dagblad... - www.willemouweneel.nl...

Een nieuwe nationale synode?
Column Willem J. Ouweneel in het Friesch Dagblad

Gerrit de Fijter, synodepreses van de Protestantse Kerk in Nederland, heeft een interessant voorstel gedaan. Hij wil dat er een ‘nationale synode’ komt waaraan alle protestantse geloofsgemeenschappen meedoen, inclusief de evangelischen (auto- en allochtoon). Hij werd daartoe geïnspireerd op een camping in de Ardennen, waar alle soorten protestanten naar dezelfde dienst gingen.

‘Alsof het zo hoort’, schreef De Fijter. ‘En het hoort ook zo. Het moet om de kerk des Heren gaan, niet om ons eigen instituut.’ Het gaat hem vooral om de missionaire roeping van de christenen in dit ontkerstende land. Op zo’n nationale synode zouden alle denominaties vertegenwoordigd moeten zijn die in de traditie van Luther en Calvijn staan. Er zou minder nadruk op dogmatische kwesties en meer op praktische eendracht en ‘gemeenschappelijke uitdagingen’ moeten liggen. 

De Fijter kreeg de vraag of hij denkt dat hij orthodoxe protestanten enthousiast kan krijgen voor zijn idee. Hij citeerde met instemming prof. George Harinck, volgens wie de mensen murw zijn en geen enkele belangstelling meer hebben voor de synodes van hun kerken, en dat er reden was voor jaloersheid op het eenwordingsproces van de PKN. Mijn eigen vraag is dan wel waarom diezelfde mensen ineens wél belangstelling zouden hebben voor een nationale synode. En moet het initiatief komen van de kerk die zich dé Protestantse Kerk in Nederland noemt – wat een klap in het gezicht is van alle andere protestantse geloofsgemeenschappen?

Begrijpelijkerwijs maakte De Fijter een vergelijking met dé nationale synode uit onze kerkgeschiedenis: de Dordtse Synode van 1618/19. En dat is de remonstranten in het verkeerde keelgat geschoten. Die ‘nationale’ synode was immers de kerkvergadering waar de remonstranten de kerk uitgesmeten werden. De Fijter zegt: ‘Vier eeuwen terug betrof de zaak van Dordt het fundament van de kerk.’ Daarmee veroordeelt hij de toenmalige remonstranten.

Bovendien behoort de leer van de ‘dubbele predestinatie’ (eeuwige uitverkiezing én verwerping) helemaal niet tot het fundament van de kerk. Dat fundament is uitstekend geformuleerd in de klassieke geloofsbelijdenissen; geen daarvan raakt aan de kwestie van de predestinatie. Als De Fijter deze zaak tot het ‘fundament’ rekent, kan hij bij voorbaat de evangelischen wel afschrijven, want die denken voor het allergrootste deel arminiaans. En omgekeerd: denkt hij dat de bevindelijk-gereformeerden (binnen of buiten de PKN) die kwestie ineens niet meer zo belangrijk zullen vinden?

Om het extra ingewikkeld te maken zijn de remonstranten van nu niet meer de remonstranten van toen. Tjaard Barnard, voorzitter van het Convent van Remonstrantse Predikanten, en Tom Mikkers, algemeen secretaris van de Remonstrantse Broederschap, reageerden stevig op De Fijters oproep. Enerzijds ergerden zij zich aan diens verwijzing naar de Dordtse Synode, anderzijds solliciteerde Mikkers al direct naar een plaats in het organiserend comité van een eventuele nieuwe nationale synode.

Maar de remonstranten van vandaag zijn door en door vrijzinnig – net als een flink deel van de PKN trouwens. Gek genoeg zou een anonieme preek van bijvoorbeeld Johannes Wtenbogaert, toenmalig remonstrants leider, zolang die niet over de predestinatie zou gaan zeer goed ontvangen worden in het bevindelijk-gereformeerde volksdeel – maar bepaald niet door de hedendaagse remonstranten.
Ik hoop dat de afgesplitste gereformeerde kerkgenootschappen én de evangelische denominaties zullen afhaken als de vrijzinnigen (van binnen of buiten de PKN) ook meedoen. Dus mensen die de apostolische geloofsbelijdenis niet meer van harte en naar de letter kunnen onderschrijven.

Het is trouwens de vraag of christelijk Nederland op een bijeenkomst van ‘denominaties’ zit te wachten. Die tijd is voorbij. Het zal zeker de ‘evangelische’ christenen (buiten én binnen de reformatorische kerken) niet meer aanspreken. Een pinksterconferentie van Stichting Opwekking, waar 50.000 mensen komen van wie 60% reformatorisch is, heeft heel wat meer effect op het besef van praktische eendracht dan een ‘synode’ waar officiële kerkelijke vertegenwoordigers bij elkaar komen die het half miljoen evangelische christenen in dit land voor een groot deel helemaal niet (meer) aanspreken.

De Fijters voorstel is typisch ‘modern’ – en dat betekent in deze postmoderne tijd: hopeloos verouderd.