- juni 2014 - www.christenenvoorisrael.nl/israel-en-de-kerk
Sabeel en de kerk
Dr. L. Engelfriet schreef een artikel (Kroniek: Bij de verjaardag van Israel)
waarvan het tweede deel enkele rake dingen over Sabeel opmerkt:
Sabeel
De kerk moet van de Nederlandse vrienden van Sabeel boycot van Israël overwegen (vgl. Kroniek BDS, in: IenK 9-4-2011). Met deze stelling proberen de sympathisanten van de zogenoemde Palestijnse bevrijdingstheologie al enige tijd de positie van Israël te ondermijnen, omdat Israël naar hun oordeel de bevrijding van Palestina in de weg staat.
Sabeel denkt blijkbaar dat de scheiding van kerk en staat in Nederland een farce is en dat kerkleiders hier op politiek terrein net zo veel invloed hebben als islamitische leiders in Arabische staten. Met theologie heeft de opstelling van Sabeel heel weinig te maken, wel met een doelgerichte actie tegen de staat Israël, die door de vrienden van Sabeel als de eerste en enige oorzaak van het Palestijnse ongeluk wordt beschouwd.
Geen wonder dat vrienden van Israël in Nederland en daarbuiten weerstand bieden aan de partijdige en eenzijdige visie van Sabeel, die onder de vlag van het christelijk geloof het islamitische nationalisme steunt.
De vrienden van Israël worden door Sabeel christelijke zionisten genoemd. De kerk mag zich van hen vooral niet met Sion bezighouden, omdat christenen die dat wel doen het Joodse volk een bijzondere plaats toekennen. Zij doen dat op grond van de Bijbel, waarin de eigennaam Israël bijna altijd in relatie tot de God van Israël enkele duizenden malen genoemd wordt. De Bijbel is een oosters boek dat de westerse beschaving op een hoog peil gebracht heeft, hoewel Griekse en Romeinse filosofen aan het begin van de christelijke jaartelling tegen de samenvoeging van het Oude en het Nieuwe Testament geprotesteerd hebben, omdat ze de Joodse verhalen barbaars en het taalgebruik onbeschaafd vonden en in de christenen bijgelovige Joden zagen.
Het bezwaar tegen de gewelddadigheid in het Oude Testament komt nog steeds met enige regelmaat terug bij verschillende moderne theologen en intellectuelen, die de teksten waarin geweld voorkomt net zo letterlijk opvatten als hun Romeinse en Griekse voorgangers.
De kerk heeft weliswaar de minachting voor het Oude Testament niet overgenomen, maar heeft toch altijd strijd moeten leveren met stromingen die de God van het Oude Testament en de Vader van Jezus als verschillende goden beschouwden. Meestal konden de schijnbare tegenstrijdigheden tussen OT en NT verzoend worden door gebruik te maken van een uitlegkunde, waarin op subtiele wijze van de metafoor en de allegorie gebruik gemaakt wordt. In de tekstuele vergeestelijking vernevelt Israël daarbij, ook al dient het meestal nog wel als uitgangspunt. Dit leidde tot een verwerpelijke substitutieleer.
Bij de vrienden van Sabeel kom je geen subtiele tekstverklaring maar generaliserend tekstgeweld tegen. Het land Israël is bijvoorbeeld nooit gebied dat bij een volk hoort. Erfelijk bezit en erfelijke aanspraken bestaan niet, maar duiken plots weer op als het om Palestijnse aanspraken gaat.
Zonder blijk van kennis van de literatuurwetenschap maar gewapend met het vooroordeel dat alles wat over Israël gaat niet letterlijk moet worden uitgelegd, serveren zij ook alles wat naar het zionisme neigt af. Israël is in hun ogen namelijk geen volk, maar een geloofsgemeenschap (vgl. de bespreking van 'De muur is afgebroken' en de Kroniek, in: Israël en de Kerk, 11-3-2012).
De Bijbel leert dat alle mensen schepselen van God zijn. Maar ook dat het volk Israël in een bijzondere verhouding tot de volkeren staat. Het aantal volken is volgens de Tora in overeenstemming met het aantal nakomelingen van Jacob. Jacob is met zeventig nakomelingen naar Egypte afgedaald (Genesis 46:27). Zeventig volken gingen na de zondvloed de aarde bewonen en Jacob-Israël werd naar het beloofde land geleid. De aantallen van de volken en van hun talen zijn in de loop van de tijd wel veel groter geworden, maar de tekst van Deuteronomium 32:8 geeft aan dat de Allerhoogste de volken en de kinderen Israëls op elkaar heeft afgestemd. De nakomelingen van Jacob zijn als volk uitgekozen om de leiding van hun God te volgen, maar Israël draagt blijkbaar ook verantwoordelijkheid voor de volken. Door ontrouw van het volk aan God komt het in
de handen van zijn vijanden terecht, maar door berouw gedenkt God het verbond met Jacob, het verbond met Isaac en het verbond met Abraham.
Sabeel slaagt er niet in om zonder kunstgrepen de Tenach te lezen. De voornaamste recente kunstgreep is de vervanging van het bevoorrechte Israël door de onderdrukte Palestijnse christenen. Wie de geschiedenis van het Jodendom bestudeert, kan moeilijk tot de conclusie komen dat het volk Israël door de volkeren in Europa en het Midden-Oosten bevoorrecht behandeld is. Toch mogen de Palestijnse christenen hen van Sabeel vervangen. Welnu, dan weten ze wat hen bij de zogenaamde bevoorrechting te wachten staat? Eerst eerbied voor de Allerhoogste, en plichten, en dan rechten. En wie is de Allerhoogste: de God van Israël of Allah?
Sabeel kiest voor een algemene God en voor de rechter in Den Haag. Iedereen ziet dat het lot van vele Palestijnen schrijnend is en verbetering vereist, maar die verbetering komt er zeker niet door de bevrijdingstheologie van Sabeel, het gesjoemel van de Arabische staten met vluchtelingen en het megalomane islamitische handvest van Hamas. De erkenning van Israël daarentegen is een eerste stap die ongetwijfeld tot verbetering zal leiden.
Maar preken als de recente radiopreek van sjeik Halabbya in Gaza boren elke verwachting in de grond. Hij zegt daarin dat de enige mogelijkheid om de Al Aqsa moskee en Jeruzalem onder controle te krijgen, de Jihad is. Onderhandelen en concessies doen vindt hij verspilling van tijd. Deze vorm van geestelijke leiding laat trouwens ook zien dat het samengaan van de PA en Hamas vrede onmogelijk maakt.
Christelijk antizionisme
De als vriend bij Sabeel ingelijfde auteur dr. S. Paas schrijft in zijn pamfletachtige geschrift, gericht tegen de christelijke zionisten, dat zij Israël, volk en land, ten onrechte letterlijk opvatten. Paas laat de kerk beginnen in Genesis 3 en heft de wisselwerking tussen een bijzonder volk en de volkeren met schijnargumenten op. Maar de Bijbel is door Joden geschreven en dat zullen we toch echt letterlijk moeten nemen.
Paulus heeft nooit afstand gedaan van zijn Joodse afkomst en ook niet geleerd dat de Tora afgeschaft kon worden, omdat Joden zouden denken dat het heil door eigen verdienste verwerkelijkt wordt. De Tora is 'Bundesgesetz' volgens H.J. Schoeps en H. Merklein:
synthese met het verbond. Daarmee is de Tora allereerst genadegave van God. Christenen die hun dankbaarheid voor hun verlossing en Verlosser aan deze Joodse overlevering toeschrijven, zijn volgens de antizionisten de weg kwijt.
De aanhangers van Sabeel daarentegen pretenderen zich met de eerste christenen mensen van de weg te mogen noemen. Bij de kruising van de weg van Sabeel met die van Israël staat een wegwijzer die aangeeft dat de weg volgens de eerste Joodse christenen de Tora was. Die is ook letterlijk vervuld in Jezus, in wie de Tora vlees en bloed werd en die de volgelingen, Joden en de volkeren, volgens Jezus moesten blijven volgen zonder een jota (jod) of tittel (een strikje of kroontje van een letter) weg te laten.
Sabeel vat deze wegwijzer niet letterlijk op en volgt liever de doodlopende weg van de Palestijnse bevrijdingstheologie.
Dat deze weg doodloopt, wordt geïllustreerd door het boekje dat 'De kruisweg van de Palestijnse christenen' heet. De publicatie werd door de PKN gesubsidieerd en spoort gelovigen aan om tijdens de veertigdagentijd meditatieve wandelingen te maken. Daarbij moeten de wandelaars volgens de samenstellers bedenken dat het voor veel Palestijnen elke dag Goede Vrijdag is. Als wij ons inleven in het lot van de Palestijnen, worden volgens dit boekje onze ogen geopend voor de verwoesting veroorzaakt door het ontstaan van de staat Israël.
Het boekje is dus gericht tegen de beslissing van de VN, de staat Israël, de Joodse en de christelijke zionisten, en tegen christenen die zich bij de veertien staties in het lijden van Christus inleven. En tegen protestanten en katholieken die in de lijdenstijd beseffen dat door de verdrijving uit de wereld van de koning van de Joden en van zijn volk de duisternis valt.
Dr. Paas weet nu ook wie zijn vrienden zijn en waarin zij geloven. Het wordt de hoogste tijd dat leidinggevenden in kerken beseffen dat kairos zonder chronos niet bestaat. De geschiedenis is volgens de Bijbel de geschiedenis van Israël én de volkeren. Dit is een bijzonder belangrijk thema in de Bijbel.
De vervanging van Israël door het Palestijnse volk getuigt van rancune en ressentiment. En de identificatie van de Palestijnse lotgevallen met de kruisweg getuigt van dwaas zelfbeklag. Het wordt tijd dat Nederlandse kerkleiders van dat besef blijk geven. Niet door boycots, maar door hun verstand te gebruiken. Gelieve dit advies letterlijk op te vatten.