Wijsheid voor Denkers

Boekrecensie door Evelien de Nooijer Alting

Subtitel: Een inleiding tot de christelijke filosofie

Wat is filosofie eigenlijk? En bestaat er zoiets als ‘christelijke’ filosofie? Willem Ouweneel (1944) meent van wel. “Wijsheid voor denkers” is het eerste deel van de oorspronkelijk in het Engels uitgegeven “Academische reeks voor beginners”. Het is een moeilijk, maar buitengewoon interessant boek (qua niveau ongeveer bedoeld voor laatstejaars vwo-, dan wel eerstejaars hbo/universiteitsstudenten). Ouweneel, van wie ik eerder “Een dubbelsnoer van licht” besprak, is zowel bioloog als filosoof als theoloog. Hij heeft ondertussen meer dan 160 boeken geschreven. Ik volg hem al zo’n beetje mijn hele leven.

Moeder van alle wetenschappen
“Wijsheid voor Denkers” gaat over de filosofie als ‘moeder’ van alle wetenschappen.......   Lees verder...

Op wetenschappelijke wijze zet de auteur uiteen wat in "Hart en ziel" verkort en populair is beschreven. Hij beoogt een christelijke psychologie te bieden, die de mens begrijpt vanuit diens hart, als zijn diepste innerlijk, waar de relatie met God mogelijk is. Echte christelijke psychologie luistert daarom naar de Bijbel, de Godsopenbaring, want eerst vanuit de relatie met God is de mens mens. De gangbare psychologie baseert zich op humanistische uitgangspunten. 

Ouweneel gaat uit van christelijk-wijsgerige arbeid. Hij spreekt van vijf humaanstructuren, waarbij hij komt tot een evenwichtige visie op de plaats en de onderlinge verhoudingen van functies als denken, willen, voelen, geloven. Het is indrukwekkend te lezen wat op basis van christelijk-wijsgerig denken door Ouweneel systematisch wordt uitgewerkt met betrekking tot de mentale structuren van de gezonde en van de ongezonde mens. 

Een eigensoortig, indrukwekkend, wetenschappelijk werk, dat zonder meer recht heeft op diepgaande studie van psychologen en theologen.

Dit boekje geeft een zgn. profetische uitleg van de bekende tien plagen van Egypte. De auteur, voorganger bij de Zevende-Dags-Adventisten, bedoelt daarmee dat hij bij de uitleg zich niet beperkt tot de historische betekenis van het verhaal, maar dat er een diepere betekenis blootgelegd moet worden. 

Hij ziet de tien plagen als voorafschaduwing van oordelen, die over de wereld zullen komen tussen de zgn. 'opname van de gemeente' en de wederkomst van Christus. De auteur komt daarbij tot extreme standpunten die ingegeven zijn door exclusieve opvattingen over de eindfase van deze wereld, zoals die in zijn kringen gebruikelijke zijn. 

De schrijver heeft in dit boekje negenentwintig columns gebundeld, die hij in de loop van het televisieseizoen 1991-1992 heeft uitgesproken voor de EO-televisie. Dit houdt in dat beeldtaal schrijftaal werd. Dat laat wat over voor de fantasie van de lezer; de tekst is nergens onduidelijk, laat staan dat het hinderlijk zou zijn dat televisiebeelden ontbreken. De verhaaltjes zijn zoals je in dit genre kunt verwachten: naar aanleiding van een actueel onderwerp wordt een religieuze boodschap overgedragen. Grijsgroene kaft met gele belettering en zwart-witte foto.

Over echtscheiding wordt ook in protestantse kring veel gepubliceerd. Toch laten deze auteurs een eigen geluid horen. Beiden zijn afkomstig uit de evangelische richting en verdedigen de mening, dat echtscheiding in geen enkel geval geoorloofd is. Het boekje wordt voor de helft in beslag genomen door een betoog, dat deze mening wil funderen in de bijbel. 

Een beschouwing over hulpverlening en een juridische beschrijving van de echtscheidingsprocedure vanuit christelijke norm completeren het geheel. 

Dit is het eerste boek dat deze eigen opvatting uit evangelische hoek presenteert.

De auteur, van oorsprong bioloog, voorman van de Vergadering van gelovigen, heeft in dit boek een christelijke mensleer en een christelijke psychologie geboden, zoals we die nog niet kenden. Uitgaande van centrale begrippen uit de Wijsbegeerte der Wetsidee, die hij overigens zelfstandig heeft geïnterpreteerd en uitgebreid, pleit hij voor een psychologie die centrale aandacht geeft aan het hart van de mens, als centrum van het geweten en zetel van de religieuze gesteldheid. Waar het hart niet open staat voor wetenschappelijke analyse, kan er alleen iets over gezegd worden op grond van de Godsopenbaring. Het gaat er in de christelijke psychologie om, op basis van bijbelse beginselen inzicht te geven in de menselijke persoonlijkheid. 

Uitvoerig komen de vooronderstellingen en uitgangspunten aan de orde, met in de slothoofdstukken een bespreking van allerlei aspecten van de normale en van de abnormale persoonlijkheid. Voor de uitvoerige, wetenschappelijke editie: zie a.i.'s deze week. Ouweneel, W.J. Psychologie.

Biblion -  - www.deboekensalon.nl 

In het eerste deel wordt het prot.chr. Réveil (1815-45) geschetst, als achtergrond van de nog steeds bestaande "Vergaderingen van gelovigen" (ook wel Darbisten genoemd naar de stichter: J.N. Darby, 1800-82). Deze "vergaderingen" ontstonden ± 1854; zij zijn geheel gebaseerd op de bijbel doch missen elke kerkelijke organisatie. Zij hebben elke zondag avondmaalsviering en bijbelsprekingen, overigens zonder bevestigde voorgangers. 

In het tweede deel komen bekende pioniers naar voren (1846-70), o.a. de fam. Voorhoeve; en in het derde deel de uitbreiding tussen 1871 en 1900. De auteur-insider beschrijft de historie helder en boeiend, op basis van schaarse archivalia, lectuur en interviews. 

Toegevoegd zijn 31 afb., vooral portretten, een (incompleet) persoonsnamenreg. en een plaatsnamenreg. Deze welkome aanvulling van de 19e-eeuwse prot.-chr. kerkhistorie is voor insiders en voor geïnteresseerden in deze materie zeer aan te bevelen.

Boekrecensie door Biblion

De auteur beschrijft met kennis van zaken en veel sympathie het ontstaan en de uitbreiding van de "Vergadering van Gelovigen" in Nederland, m.n. aan de hand van enkele leidende figuren. Deze groep christenen wil persé geen geïnstitutionaliseerde kerk zijn maar komt zondags in vergadering bijeen en viert dan avondmaal. 

Zij is een aftakking van het Reveil en heeft, hoewel gering in aantal, een rol gespeeld met name in de strijd voor vrij christelijk onderwijs. Zij leggen de nadruk op het leven, niet op een vaste kerkelijk gefixeerde leer. 

De auteur, een leidende figuur in de kring van de evangelische christenen, bespreekt verschillende belangrijke figuren uit deze kring o.a. de Voorhoeve's en de Willinks. Hij publiceert veel door hem opgespoorde brieven en laat ook de contacten zien die er vanuit deze kring waren met Reveilmannen als Da Costa, Capadose en Groen van Prinsterer. Ook met afgescheidenen als Wormser, ds. H.P. Scholte en ds. A. Brummelkamp. 

Het boekje vult een lacune op in de kerkgeschiedschrijving van de vorige eeuw. Er zal in verschillende kring belangstelling voor bestaan. Uitstekend geïllustreerd.

Biblion -  - www.deboekensalon.nl 

Boekrecensie door Biblion

Deze uitgebreide studie wordt door de auteur gepresenteerd als "een proeve van een christelijk-wijsgerige antropologie". Uitgangspunt van zijn betoog is de reformatorische wijsbegeerte der wetsidee. Op grondige wijze bespreekt hij de ideeën van de voor deze stroming zo relevante figuur Dooyeweerd (1894-1977). Hij laat zien hoe deze denker wilde afrekenen met de autonomie van de menselijke rede, zoals bepleit door de moderne humanistische wijsbegeerte. In plaats hiervan wordt de onmisbare rol van de geloofsopenbaring voor elke filosofische kennis van de mens beklemtoond.

Hierna volgt een systematische verhandeling over de struktuur van het psychische, de menselijke ontwikkeling van en het menselijke Ik. De schrijver, hoofddocent aan de Evangelische Hogeschool te Amersfoort, heeft zonder meer een eminent werkstuk afgeleverd. Niettemin slechts geschikt voor een zeer klein publiek, zowel vanwege de technisch-filosofische argumentatie als vanwege de zeer specifieke thematiek.

Biblion -  - www.deboekensalon.nl 

Boekrecensie door Biblion

De bekende protestants-christelijke theoloog en publicist doet in in dit vuistdikke boek verslag van zijn voettocht in 2005 vanaf de Frans-Spaanse grens naar Santiago de Compostela, circa 800 km. Dat wil zeggen: hij kiest daarvoor de vorm van een roman, waarbij de hoofdpersoon zeer veel weg heeft van de auteur. Maar ook de personen die hij tijdens de tocht heeft ontmoet, zijn deels echt en deels fictief. En dat geldt ook voor de gebeurtenissen en wederwaardigheden. 

In de beschrijving van de tocht en vooral van de ontmoetingen en de gesprekken die daar uit voort kwamen, probeert de hoofdpersoon de essentie van de Camino te vatten en een antwoord te vinden waarom zovelen de tocht maken. Gaandeweg het verhaal, met z'n vele cultuur-historische, theologische en godsdienstige uitweidingen wordt de tocht een loutering voor de hoofdpersoon en enkele van zijn reisgenoten. Evenals de tocht voor de pelgrim vergt ook het verslag ervan een stevig uithoudingsvermogen van de lezer door de vaak zware discussies onderweg. Voor degene die de tocht gelopen hebben, biedt deze roman veel herkenbaars. Normale druk.

Biblion -  - www.deboekensalon.nl 

Boekrecensie door Biblion

Dit keurig uitgevoerde boek, zeer funktioneel geïllustreerd, bevat de geschiedenis van het Nieuwe Testament, opgevat als het onfeilbaar geïnspireerde Woord van God. Het is het vierde deel in de serie De bijbel open (Het ontstaan van de bijbel; Het ontstaan van de wereld; Het ontstaan van Israël). 

Dit deel bevat het research-materiaal dat door deskundigen verzameld is, om de gelijknamige t.v.-serie van de EO te maken. De stof biedt een overzicht van de belangrijkste zaken uit de eerste vijf bijbelboeken van het Nieuwe Testament.

De andere bijbelboeken worden genoemd en kort samengevat. Daarnaast is er een schat aan foto- en ander illustratie-materiaal toegevoegd dat in de brede kantlijn toegelicht wordt. Op deze manier is het een lees-, leer- en kijkboek geworden. 

De boeken kunnen los van elkaar gelezen worden ter ondersteuning bij het persoonlijk bijbellezen; voor het verenigingswerk en schoolgebruik 'als bron', ook van harte aanbevolen. De uitgave is qua uiterlijk, evenals de voorgaanden, een juweeltje.

Boekrecensie door Biblion

Wat is geestelijke volwassenheid? Kleine kinderen weten heel goed waarheen zij met hun lichamelijke groei op weg zijn, want zij zien voortduren volwassenen, volgroeide mensen om zich heen. Maar het is voor kinderen veel moeilijker erachter zien te komen waarheen zij met hun psychische groei op weg zijn. Juist doordat zij psychisch onrijp zijn, kunnen wij dat moeilijk begrijpen. Zo is het ook met kleine kinderen in het geloof: vaak kunnen zij maar niet goed begrijpen wat volgens de Bijbel het einddoel van de geestelijke groei is. In dit boek houden we ons dan ook met het einddoel van de geestelijke volwassenwording bezig, en vervolgens met de weg die daarheen voert.

Dit is het tweede deel in de serie `Geloofsleven', gebaseerd op een viertal lezingen die de auteur eind december 1996 in Duitsland hield. De schrijver benadrukt de noodzaak van de groei in het geloof en het geloofsbeleven. Pastoraal wordt ingegaan op de weg om de geestelijke groei te bereiken en de verhinderingen die zo gemakkelijk beslag op een mens kunnen leggen. 

Uitvoerig wordt stilgestaan bij het volmaakt (dat wil zeggen: volledig) worden en het goede doen, uiteraard steeds gerelateerd aan de Schrift. Terecht zegt de auteur dat het ten diepste gaat om het (persoonlijke) antwoord op de vraag: wat betekent de Heer der heerlijkheid voor u. Een knap, boeiend en helder geschreven zelfstandig te lezen vervolg op 'Geloofszekerheid'.