|
www.vergadering.nu Recensie-index www.vergadering.nu 1 RECENSIE
1. Ellips - 1 september 2009 - www.medema.nl tijdschriften ellips Spiritualiteit in gereformeerd perspectief
Toepassing van het heil Het recent uitgegeven boek van de Engelse puritein John Flavel, Geschonken genade: Over de toepassing van het heil, laat zien hoe de genade werkelijkheid wordt in het leven van de zondaar. De Engelse titel heette Method of Grace, waarbij we dan al gauw denken aan het latere methodisme, dat immers de nadruk legt op een bekeringsmoment, een 'methode' in het tot geloof komen via overtuiging door de wet tot de verlossende ervaring van de kracht van het Evangelie. Het boek gaat voor een belangrijk deel over het werk van de Heilige Geest in het hart van de mens. Hoe uitnemend Christus in Zichzelf ook is, zo schrijft Flavel, `de onderscheiden weldaden en de troost ervan worden hem in de weg van een krachtdadige toepassing geschonken. En dat laatste gebeurt door de Heilige Geest. Hij vergelijkt het met de huwelijkssluiting. 'Christus met Zijn weldaden moeten persoonlijk en in het bijzonder aan ons worden toegepast voordat wij door Hem een werkelijk, zaligmakend voorrecht kunnen ontvangen: Flavel stelt dat Christus de eerste stap zet naar onze ziel. `Wij kunnen Christus niet aangrijpen als Hij ons niet éérst aangrijpt. We kunnen geen levenskrachtige geloofsdaad verrichten, als er niet eerst een beginsel van leven wordt gewekt. Flavel stelt dat we niet alleen onmachtig maar ook onwillig zijn om te komen, maar de Geest overwint alle tegenstand. Zo ook ten aanzien van Woord en Geest. Het Woord kan in zichzelf niets doen als de Geest het niet met een wondere kracht uitwerkt in de mens. Tegelijkertijd neemt de zondaar het Evangelie aan. Dat gebeurt niet door dwang en verplichting, evenmin door een morele overredingskracht, maar het is een overreding die vergezeld gaat van een machtige en overwinnende kracht. 'Niemand wordt gedwongen om tegen zijn wil tot Christus te komen. Wie komt, komt gewillig; maar zelfs de wil en het verlangen om te komen worden gewerkt door de genade. De lakmoesproef van een authentiek christelijk leven Flavel stelt dat deze toepassing een levenslang proces is en geleidelijk voortgaat. In de rechtvaardiging wordt de schuld van de zonde weggenomen en daarin zijn geen gradaties; in de heiligmaking wordt de heerschappij van de zonde weggenomen en dat proces duurt tot aan de dood. 'Onze rechtvaardigmaking is een betrekkelijke verandering, onze heiligmaking is een werkelijke verandering en onze heerlijkmaking is een volkomen verandering. Flavel laat hier een belangwekkend punt zien dat alles te maken heeft met de zekerheid van het geloof, een belangrijke thematiek in de geschiedenis van de Reformatie en het puritanisme. Hij stelt: als ik opgetekend ben in het boek des levens en ik dat niet weet, wat voor troost kan het mij dan bieden? Hij roept de gelovige op niet te rusten voordat hij zekerheid ontvangt. 'Het aannemen brengt u hierna in de hemel, maar de verzekerdheid zal nu de hemel in uw ziel brengen. Echt geloof? Flavel roept zijn lezer ernstig op om te zien of zijn geloof wel echt is en hij door de Geest tot het wonder van wedergeboorte is gekomen. Dat betekent een belijden van zonde en schuld. Zonder de kennis van de ellende is er geen inschatting van het gevaar en zal de ziel niet in beweging komen. Dat klinkt in de geest van Pascal, die de kennis van de ellende zag als een zegen, omdat het in de mens een verlangen doet ontstaan naar de verlossing. Het is volgens Flavel zelfs letterlijk levensgevaarlijk als iemand zegt gelovig te zijn en dat niet blijkt te zijn. Hij zou eeuwig verloren kunnen gaan! Maar anderzijds waarschuwt hij juist mensen die hierover tobben voor het verwoestende karakter van het ongeloof en smeekt hij de mens als het ware om Christus aan te nemen. 'Ongeloof is zelfmoord: u staat schuldig aan het bloed van uw ziel' Hij biedt de genade zo intens aan dat geen enkele zondaar een hindernis hoeft te zien. 'Hoe eerder u, in de weg van het geloof, met Christus tot een vergelijk komt, des te spoediger zult u vrede hebben en Zijn rust binnengaan: want zij die geloven, gaan nu de rust in'. 'Zolang u niet gelooft, kunt u geen vrede ontvangen.' Het eigenlijke karakter van de gereformeerde spiritualiteit ziet Flavel als het midden tussen het rooms-katholieke en het arminiaanse standpunt. Bij Rome heeft het geloof een innerlijke waardigheid, de arminianen leggen de nadruk op de daad van het geloven; de gereformeerde visie is ten slotte dat het geloof een instrument is om zich Christus toe te eigenen zonder dat het een verdienstelijk karakter heeft. Maar het geloof is wel de gave boven alle andere genadegaven, omdat zonder geloof de mens het heil niet ontvangt. Gereformeerde spiritualiteit biedt een weg in het huidige dilemma tussen evangelischen en reformatorischen. Het geloof is niet slechts een verstandelijke conclusie, maar een gave van de Heilige Geest, die de hele mens in vlam zet en mensen toerust tot een geheiligd leven. Ervaring is in. Welnu, ook de gereformeerde spiritualiteit beklemtoont de waarde van ervaring. Maar tegelijkertijd laat ze zien dat ervaring nooit een houvast kan zijn om de echtheid van het geloof te bewijzen. Geloof roept ervaring op, maar omgekeerd niet. Evenwel, het een kan niet zonder het ander. Vergelijk het met een huwelijk. Als de relatie tussen man en vrouw alleen een verstandshuwelijk is, is het de vraag of er wel sprake is van een echt huwelijk. Zo kan gereformeerde spiritualiteit hedendaagse christenen een spiegel voorhouden. Zij behelst een oproep om te onderzoeken of er sprake is van een levend geloof en een levende ontmoeting met Christus. Dat is een zaak die alle christenen moet aangaan.
Lees ook: 1. Reformatorische spiritualiteit... |
