|
Reformatorisch
Dagblad
Reformatorisch Dagblad Een eenzame man in de kerk John Nelson Darby heeft diepe sporen getrokken in de kerkgeschiedenis van de negentiende eeuw.
Aanvankelijk vooral in Engeland, maar later ook in andere landen, waaronder Nederland. Het is
200 jaar geleden dat Darby geboren werd. Daarom belichten we zijn levensloop, zijn opvattingen
en zijn betekenis. De boodschap van zijn leven bevat een ernstige waarschuwing.
De Darby's waren van Normandische
afkomst, afkomstig uit de groep edellieden die in en na 1066 met Willem de Veroveraar vanuit
Normandië waren overgestoken naar Engeland. Zijn moeders familie (de Vaughans) kwam uit
Wales. De familie was bevriend met de bekende admiraal Nelson, en aan die vriendschap
ontleende Darby zijn tweede voornaam. Tot zijn vijftiende jaar woonde Darby te
Westminster, waar hij ook de bekende Westminster
School bezocht. Hij heeft daar, naar eigen zijn getuigenis, niet veel geleerd, en hij was
zeker geen opvallend goede leerling. Niet een van zijn leraren wist zich hem later te
herinneren! Leep Castle Dat alles veranderde toen het gezin in
1815 vertrok naar het voorvaderlijk kasteel, Leep Castle in Ierland. Hij ging in Ierland
studeren aan het beroemde Trinity College te Dublin. Tijdens zijn vier jaar durende studie kon
hij zich daar geheel ontplooien. Hij won in snel tempo verschillende academische prijzen, en
reeds op 19-jarige leeftijd wist hij de studie daar te beëindigen. Daarna studeerde hij nog
een aantal jaren rechten. In 1822 werd hij na het vereiste examen toegelaten als advocaat en
procureur aan de balie van de Irish Chancery. Maar toch is hij nooit werkzaam geweest als
rechtskundige. Voor zijn vader en zijn zwager Pennefather, de latere opperrechter van Ierland,
was dat een grotere teleurstelling, want ze hadden terecht veel van hem verwacht. De oorzaak van deze onverwachte wending
in zijn loopbaan was dat Darby tijdens zijn studiejaren een diepgaande geestelijke strijd
heeft gestreden. Aanvankelijk werd hij besprongen door twijfel aan de waarheid van het
christelijk geloof. Toen hij die twijfel te boven was gekomen, leerde hij de leegte van het
leven in de hogere kringen diep inzien. Hij voelde zich geroepen geestelijke te worden in de
Kerk van Ierland, een zusterkerk van de Kerk van Engeland. Hij verwachtte in de kerk de Heere
te kunnen dienen naar Zijn Woord, in geest en waarheid. Predikant In 1825 werd Darby door aartsbisschop
Magee gewijd tot diaken. Dat is niet het diakenambt dat wij kennen als de verzorging van armen
en hulpbehoevenden, maar een ambt dat als het ware een opstap is naar het predikambt, een ambt
dat gelijk staat met ons ouderlingambt. In 1826 werd hij predikant te Calary.
Maar wat hij in de ambtelijke praktijk tegenkwam, leidde bij hem tot een diepe geestelijke
crisis. Nadat hij de onwaarachtigheid van het leven in de wereld had leren kennen, ondervond
hij nu iets soortgelijks in de kerk. De diepe onkunde van veel mensen die golden als trouwe en
goede leden van de kerk, hun volop wereldse leven en hun zonder enig zelfonderzoek toetreden
tot het heilig avondmaal, vond hij heel erg. En wanneer zulke mensen stierven, moest ds. Darby
volgens het formulier in het Algemeen Gebedenboek van hen verklaren ,,dat de Heere onze
broeder of zuster X in Zijn genade tot Zich genomen heeft." Huisgemeenten Het leven in die volkskerk werd eerst
moeilijk en later geheel onmogelijk voor Darby. We herkennen hier zaken die we ook vinden in
het leven van ds. Joseph Charles Philpot. In die tijd kwam Darby in aanraking met de tandarts
A. N. Groves, die huiselijke samenkomsten hield. Door de vroomheid die hij daar ontmoette,
kwam Darby tot de slotsom: als er christenen zijn in ons land, dan is het daar, in de
huisgemeenten! Darby zag de Kerk van Engeland, en in
feite alle georganiseerde kerkverbanden, als wereldse instellingen. Hij meende ,,dat er geen
ware bediening meer was"; en hij nam steeds meer afstand van de kerken met hun verschillende ambten, kerkelijke vergaderingen en
theologische opleiding. Hij beschouwde dat allemaal als menselijke vondsten, die de Geest
belemmeren in Zijn werking. In 1828 legde hij dan ook consequent zijn ambt neer. Stromingen Grotendeels onder zijn leiding kwam het
tot de vorming van vele huiselijke samenkomsten, aanvankelijk de "Plymouthbroeders"
genoemd, naar de plaats waar men het eerst samenkwam. Daar las men samen Gods Woord, sprak
daarover, daar bad men, en vooral vierde men wekelijks het avondmaal. Bij voorkeur sprak men
daarbij van het breken van het brood". Ook in die kring bleek het heel moeilijk
de eenheid te bewaren: er ontstonden vele stromingen onder hen. Maar door het bewust niet
nastreven van enige organisatorische binding onderling kwam dat niet zo duidelijk naar buiten. Behalve in de leer van de kerk was er
nog een punt waarin Darby zijn eigen weg ging. Namelijk dat van de leer der laatste dingen, de
eschatologie. Hij is daarin beïnvloed door Erward Irving, de Schotse predikant van de
gemeente te Londen. Darby leerde alle kardinale leerstukken van het christendom: de
Drieëenheid, de val van de mens, de noodzaak van de persoonlijke bekering en de verzoening
door Christus alleen. Over de doop liet men elkaar vrij: zowel kinderdoop als volwassendoop op
belijdenis van het geloof kwam voor. Denkkracht Darby is nooit getrouwd geweest. Heel
zijn leven bleef hij een man van de studie, iemand met een grote denkkracht. Alle halfheid was
hem vreemd. Wanneer we lezen over zijn persoonlijke geestelijke leven krijgen we sterk de
indruk van teerheid en oprechtheid. De volgelingen van John Nelson Darby
verschillen hoofdzakelijk op twee punten van de hoofdstroom van kerkelijke Nederland: over de
leer van de kerk, en die van de laatste dingen. Wat men leert over de kerk is uit de aard der
zaak de doodsteek voor alle hoogkerkelijkheid. En wie zou durven beweren dat die
hoogkerkelijkheid ook in reformatorische kringen geheel afwezig is? Zijn er bij alle afwijzing
van het bisschopsambt niet de informele bisschoppen die soms zeer grote invloed uitoefenen? Geschriften Op 29 april 1882 is John Nelson Darby
gestorven te Bournemouth, ruim 81 jaar oud. Zijn geschriften zijn in 34 dikke delen
uitgegeven. Wat men ook van zijn gedachtewereld denken moge, ze bevat wel een waarschuwing
tegen de sterke veruitwendiging van het kerkelijk leven, die het helaas vaak met de schijn
moet doen waar men vroeger waarachtig geestelijk leven aantrof. John Nelson Darby, een man van wie wat
valt te leren, bij alle diepgaande meningsverschillen.
De Vergadering van Gelovigen Degenen die behoorden tot de Vergadering
van Gelovigen stonden vroeger bekend als darbisten. Die benaming is onjuist, ook al omdat men
zich in die kring per se niet naar een mens wil noemen. De gemeente van Christus bestaat
uitsluitend uit ware gelovigen. In Nederland wordt men in de vergadering
niet gedoopt als kind, maar op belijdenis van geloof, evenals bij de baptisten. Men kent dus
geen doop- of geboorteleden~, in feite helemaal geen leden. Waar het om gaat is het geloof in
Christus. Bijbelvertaling In de kring van de vergadering gebruikt
men soms een eigen vertaling van het Nieuwe Testament. Er schijnt onderling een grote mate van
verbondenheid te bestaan. In ons land is het gedachtegoed van John Nelson Darby vooral bekend
geworden door mensen zoals H.J. Lemkes, G.R. Bronkhorst, G. Willink van Bennebroek en H.C. en
J.N. Voorhoeve. Wie door wedergeboorte, geloof en bekering Christus toebehoort, wordt
beschouwd als een broeder of zuster. Daarvoor wordt wel vooraf door enkele broeders onderzoek
verricht. Buiten de onvermijdelijke
maatschappelijke contacten ontwijkt men zo veel mogelijk de omgang met ongelovigen, de wereld.
Ook ten opzichte van allerlei vormen van vermaak neemt men doorgaans een conservatief
standpunt in. In Duitsland zijn nogal wat volgelingen
van Darby. Ze hebben hun zendingshuis te Wiedenest. Een bekwame voorman was daar Erich Sauer.
Ook de familie Brockhaus met haar uitgeverij behoort tot hen. Een bekende Nederlander die
behoort tot de Vergadering van Gelovigen is prof. dr. W.J. Ouweneel. Eschatologie Geheel eigen is de eschatologie van de
vergadering. Men is chiliast, voorstander van de leer van het duizendjarig rijk. Wanneer
Christus wederkomt, is dat niet om het laatste oordeel uit te spreken, maar om Zijn
bruidsgemeente tot Zich te nemen. Daarbij worden eerst alle ware gelovigen die van Adam af
gestorven zijn, opgewekt met verheerlijkte lichamen. Op hetzelfde ogenblik worden de dan nog
levende gelovigen de Heere tegemoet gevoerd in de lucht. Daarop volgt de intocht van Christus in
Jeruzalem, waar het overblijfsel van Israël zich tot Hem bekeert. Vervolgens heerst Christus
duizend jaar zichtbaar hier op aarde, samen met Zijn gemeente. In die tijd is de satan
gebonden. Daarna wordt de satan nog een korte tijd ontbonden en vindt de eindstrijd plaats. De
satan wordt verslagen en in het eeuwige vuur geworpen. Dan komt het einde: het grote oordeel
met de eeuwige verdoemenis voor de ongelovigen, en de zaligheid voor de gelovigen. |
