Boekrecensie

www.vergadering.nu Recensie-index www.vergadering.nu

2 RECENSIES

Bijbelcommentaar
Jeremia - Klaagliederen
Studiebijbel Oude Testament - deel 10
M.J. Paul, G. van den Brink, J.C. Bette (red.)
Uitg. Centrum voor Bijbelonderzoek, Veenendaal 2012
881 blz.
9789077651292
€ 65,- De hele serie van de tot nu verschenen delen is met korting te verkrijgen voor € 702

Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Een nieuw deel in een unieke serie studieboeken, met per bijbelvers: Hebreeuwse of Griekse grondtaal, incl. transcriptie en letterlijke vertaling, weergave andere bijbelvertalingen (incl Engelse, Duitse en Franse vertalingen), uitgebreid commentaar, woord- en namenstudies, concordantie.
Verdere informatie: www.studiebijbel.nl

2 RECENSIES

2. Profetisch Perspectief - juli/augustus 2013 - www.profetischperspectief.nl

Bijbelcommentaar Jeremia en Klaagliederen

Recensie door G. Hette Abma

Met vaste regelmaat verschijnt een deel van de Studiebijbel Oude Testament (SBOT). Kortgeleden kwam deel 10 van de pers: een commentaar op Jeremia en de Klaagliederen. De voorzitter van het CvB, ds. J.C. Bette, schrijft in een woord vooraf dat hij hoopt dat ook dit deel zal beantwoorden aan de doelstelling: '...de Schrift helder uitleggen, zodat de lezers kunnen ontdekken dat de Bijbel ons leidt naar de Here Jezus, die gezegd heeft dat de Schriften van Hem getuigen (Joh.5:39)'

Proef op de som
Van harte zou ik hiermee willen instemmen. Om met Luther te spreken is het de bedoeling dat we steeds in het zogenaamde Oude Testament zoeken naar alles 'was Christum treibet'. Toch kunnen we dan ongewild de Bijbel verkeerd interpreteren. Uitgerekend bij de uitleg van de profetie van Jeremia (m.n. 30-33) dreigt dit gevaar. Al te gemakkelijk wordt een tegenstelling gecreëerd tussen Israël en de kerk: de verschrikkelijke oordelen gelden voor het volk van God en de veelbelovende beloften slaan op de gemeente van Jezus Christus. U hoort het: dit is het oude lied van de vervangingstheologie. Je zou toch niet graag al die dominees de kost geven die in deze trant uitleg geven aan hun gemeenteleden.

Zonder in alle opzichten het laatste woord te willen spreken geven de schrijvers van het Bijbelcommentaar een totaal andere benadering. Ze hebben nauwkeurig bestudeerd hoe in de evangeliën en de apostolische brieven de teksten over het nieuwe verbond worden aangehaald. Als Jezus het Avondmaal instelt, neemt Hij de beker op en spreekt als 'beracha' (zegen): 'Deze drinkbeker is het nieuwe verbond in mijn bloed' (Luk. 22:20). Hiermee lijkt de idee bevestigd dat allen die aan de viering van de maaltijd des Heren deelnemen behoren tot de gemeente van het nieuwe verbond. Terecht worden er in het Bijbelcommentaar twee opmerkingen bij gemaakt. Het feit dat het Avondmaal wordt ingesteld tijdens de viering van Pesach toont aan dat op deze manier het mozaïsche verbond wordt vervuld. Jezus was - naar eigen zeggen - niet gekomen om de Thora en de profeten af te schaffen, maar om die juist tot volle gelding te laten komen (Matt.5:17). Ook wijzen de auteurs er op dat met de instelling van het Avondmaal nog niet de volle vervulling van het nieuwe verbond aanbreekt, want de opdracht luidt dit te doen 'totdat Hij komt' (1 Kor. 11:26). Bij de glorieuze verschijning van Jezus breekt het Koninkrijk aan en wordt het nieuwe verbond volledig gerealiseerd.

De gelovigen in de vroeg-christelijke gemeente hebben dit echter anders geduid. Na het schisma voerden ze een felle polemiek met het jodendom. Veel kerkvaders spraken in de geest van de substitutietheologie: ze beschouwden de Joden als het verworpen volk, dat door de kerk vervangen was. Ze leerden dat het Nieuwe Testament de vervulling van het Oude Testament vormde. Zo laat het zich verklaren dat sinds de vierde eeuw de teksten betreffende het nieuwe verbond vanuit die optiek werden uitgelegd.
Door de loop der eeuwen waren er gelukkig diverse uitzonderingen. We kunnen dan denken aan het Engelse puritanisme, het Duitse piëtisme en de Nederlandse Nadere Reformatie in de zeventiende en achttiende eeuw. Zij rekenden met een geestelijk herstel van Israël en vaak ook met een terugkeer naar het beloofde land. In deze traditie staan de schrijvers van het Bijbelcommentaar.

Wanneer we de nieuwtestamentische teksten lezen is het duidelijk dat bij het nieuwe verbond gedacht moet worden aan de gelovigen uit de Joden en ook uit de gojiem (volken). De auteurs van het Bijbelcommentaar leggen dit als volgt uit. De oudtestamentische profetie (Jeremia (31-33) heeft betrekking op de twaalf stammen, met het beloofde land en de stad Jeruzalem. Bij Jeremia komen de andere volken niet voor in de context van het nieuwe verbond. Hoe kunnen dan anderen delen in de zegeningen die voor Israël bestemd zijns Van meet af is dat echter Gods oogmerk. Abraham krijgt de belofte dat in hem alle volken gezegend zullen worden (Gen. 12:3). Bij de profeet Jesaja wordt dit perspectief telkens getekend. De Eeuwige neemt er geen genoegen mee dat de Knecht des HEREN alleen een taak vervult ten aanzien van Israël. Hij roept Hem er ook toe een licht te zijn voor de volken (Jes.42:6; 49:6-8).

In het Bijbelcommentaar worden de gelovigen uit de Joden en uit de 'heidenen' dicht bij elkaar gehouden (Ef.2:13v, 19). We moeten ons realiseren dat de gelovigen uit de gojiem in een bepaalde mate delen in de zegeningen van het verbond met Abraham. Paulus zegt dat de gelovigen met Abraham gezegend worden (Gal.3:8,9 en 14), dat is echter niet hetzelfde als volledig participeren in het verbond. Tot het verbond met Abraham behoren immers ook: de besnijdenis, veel nakomelingen, het bezit van het land Kanaän en de koningen die geboren zullen worden (Gen.15 en 17). Dit is allemaal niet van toepassing op de gelovigen uit de volken. De kern van het verbond is dit: 'Ik ben uw God en u bent mijn volk.' Allen die geloven in Jezus Christus mogen behoren tot het geestelijk nageslacht van Abraham.

In Christus maakt het niet uit of men jood of Griek is, slaaf of vrij persoon. Het is ook niet van belang of iemand man of vrouw is, want allen bent u één in Christus Jezus, schrijft Paulus aan de gelovigen in Galatië (3:28). Gelovigen uit de volken mogen delen in de grootste voorrechten, maar bepaalde beloften gelden specifiek het nageslacht van Abraham. In SBOT 10, excurs 1 staat over 'het nieuwe verbond': 'Wanneer wij dit onderscheid in acht nemen, voorkomt dat het probleem dat de landbelofte vergeestelijkt moet worden of uitgebreid tot de gehele aarde.'

Het is mijn vurige wens dat velen van dit deel van het Bijbelcommentaar gebruik gaan maken. Wat zou de kerk ervan opknappen wanneer allen die aan het discours over Israël deelnemen hun winst zouden doen met dit inzicht betreffende de landbelofte!

1. Oogst - juni 2013

Bijbelcommentaar Jeremia en Klaagliederen

Redactie Oogst

In het tiende deel van de Studiebijbel worden de boeken Jeremia en Klaagliederenb besproken. De opbouw is zoals die van de vorige delen. Op de linker pagina vindt men een letterlijke weergave van de Hebreeuwse tekst in het Nederlands met daarbij een interlineaire vertaling en vergelijkingen tussen de verschillende Bijbelvertalingen, op de rechterpagina het commentaar.

Daarnaast is er een inleiding op het boek en de persoon van Jeremia (39 pagina's!) en op het boek Klaagliederen, en nog vier bijlagen over respectievelijk het nieuwe verbond bij Jeremia en de relatie met de andere verbonden in het Oude Testament, ware en valse profetie (n.a.v. Jer. 21-29), rouwgebruiken en de Egyptenaren.

Jeremia is geen gemakkelijk boek en minder bekend en populair dan bijvoorbeeld Jesaja of sommige kleine profeten. Toch valt er veel te leren uit het leven van deze profeet - geen enkele oudtestamentische profeet heeft zoveel lijden ondergaan als hij - en uit de profetieën die hij mocht uitspreken.

Een boek van bijna 900 pagina's valt nauwelijks samen te vatten. Daarom slechts één voorbeeld van een nieuw inzicht. In Jeremia 31:15 wordt gesproken over Rachel die weigert zich te laten troosten, wat in het Nieuwe Testament aangehaald wordt in verband met de kindermoord in Jeruzalem. De uitdrukking 'toen is vervuld' uit Mattheüs 2:17 geeft niet aan dat Jeremia de kindermoord heeft voorzegd, maar dat het verdriet van de moeders in Bethlehem als het ware in het verlengde ligt en verbonden wordt met het verdriet van de ontroostbare Rachel. Ik raakte ooit in gesprek met een orthodox-joodse man die mij voorhield dat de kindermoord in Bethlehem geen vervulling is van Jeremia 31:15. Toen had ik geen weerwoord, maar in dit boek vond een aantal verklaringen (met
verwijzingen naar andere literatuur) die mij verder hielpen.

Mijn wens is dat velen van dit boek gebruik mogen maken bij hun studie van de Bijbel, bij de voorbereiding van preken en overdenkingen en naar aanleiding van apologetische gesprekken!

www.vergadering.nu