Boekrecensie

www.vergadering.nu Recensie-index www.vergadering.nu

1 RECENSIE

Bijbelcommentaar
Leviticus Numeri Deuteronomium
Studiebijbel Oude Testament - deel 2
M.J. Paul, G. van den Brink, J.C. Bette (red.)
Uitgave: Centrum voor Bijbelonderzoek, Veenendaal 2005. ISBN 9789077651001
Verdere informatie: www.studiebijbel.nl
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...
of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Profetisch Perspectief – augustus 2006

Recensie door G. Hette Abma

Bijbelcommentaar

Wie zou durven zeggen dat het voor de gelovigen niet van wezenlijke belang is om de Bijbel te bestuderen? Niemand veronderstel ik. Toch blijkt het in de praktijk niet mee te vallen, omdat het Woord van God een weerbarstig boek is. Ooit is gevraagd aan iemand die hardop uit de Bijbel zat te lezen: versta je ooit wat je leest? Gelukkig reageerde hij niet nijdig als door een wesp gestoken. In het besef van zijn eigen beperktheid zei hij: hoe is dat mogelijk, wanneer er niet iemand is die het me uitlegt? leder die het Woord van God serieus bestudeert, zal eenzelfde behoefte hebben. Onmogelijk kan ik me indenken dat nooit de verzuchting klonk: was er maar iemand die me een goede uitleg kon verschaffen. In ieder geval worden we dan op onze wenken bediend: opnieuw verscheen er een deel van de Studiebijbel onder redactie van M.J. Paul, G. van den Brink en J.C. Bette. Om precies te zijn: het tweede deel van de boeken van Mozes is uitgekomen. Het bevat tekst en uitleg van Leviticus, Numeri en Deuteronomium.

Ongetwijfeld zal het bekend zijn dat de vijf boeken van Mozes voor het Joodse volk van eminent belang zijn. Jaarlijks worden deze helemaal doorgelezen. Voor elke sjabbat is er een parsje, een bepaald gedeelte. Als het laatste stuk uit Deuteronomium tijdens de dienst in de synagoge wordt gelezen en ook opnieuw het begin van Genesis aan de orde komt, is het een feestelijk moment. Er wordt dan ook gesproken over ‘simchat tora’, de vreugde der wet. Even laat ik me namelijk verleiden tot een hardnekkige gewoonte om tora te vertalen met wet. Eigenlijk wordt daarmee een verkeerde suggestie bevestigd. De indruk wordt gewekt dat het Joodse geloof een wettische godsdienst is waar de angstvalligheid de toon zet. Alleen reeds het spreken over de vreugde kan ons het tegendeel bewijzen. Wanneer gesproken wordt over de thora wordt gedoeld op de onderwijzing van God. De dichter van de langste Psalm heeft laten merken welke blijdschap hij vond in het richtinggevende Woord van de HERE.

Is het niet merkwaardig dat de eerste boeken van de Bijbel slechts bij uitzondering tijdens de kerkdienst gelezen worden? Bij het lezen aan tafel slaan we het grootste gedeelte daarvan over. Alleen bepaalde verhalen zijn favoriet. Denk alleen maar aan de novelle over het leven van Jozef. Maar voor de rest kan het ons weinig bekoren: al die wetten en regels! Het is niet aan ons besteed. Toch kunnen we nooit echt vrede hebben met deze situatie. Het gaat immers om de Bijbel zoals de Here Jezus en de apostelen die gekend hebben. Aangezien Jezus spreekt over de wet en de profeten, blijkt Hij uit te gaan van de Joodse indeling van het zogenaamde Oude Testament. De thora is voor Hem dus ook de kern van de openbaring van God geweest. Is het dan niet van groot belang dat wij deze boeken nauwgezet bestuderen? Heel de Schrift is door God ingegeven en nuttig tot onderwijzing betreffende de wil van God!

Nog steeds denken veel mensen dat het eerste deel van de Bijbel voor christenen niet zo belangrijk is. Ze wekken de indruk dat Jezus die boeken terzijde geschoven heeft. Al die wetten en regels gelden toch niet voor ons! Destijds heeft Jezus dit misverstand reeds uit de wereld moeten helpen: meent niet dat Ik gekomen ben om de thora te ontbinden, maar Ik ben gekomen om die te vervullen. Jezus wilde het heilzame onderwijs aangaande de wil van zijn Vader niet achteloos aan de kant schuiven, maar had de bedoeling die stipt tot in de puntjes na te komen. Of zoals Hij zich in het Aramees uitdrukte: geen tittel of jota wordt weggewerkt! Later heeft Jezus zijn leerlingen erop uitgestuurd om de volken tot discipelen te maken door hen te dopen en vervolgens te leren onderhouden alles wat Hij hen geboden heeft.

Ongetwijfeld stoten we op een gegeven moment op een lastige vraag. Het valt toch niet vol te houden dat wij gehouden zijn alle geboden uit de boeken van Mozes te houden? Inderdaad zijn deze in eerste instantie specifiek bedoeld voor het Joodse volk, maar indirect blijken ze toch ook betekenis te hebben voor de gelovigen uit de volken. Om dit inzicht duidelijk te vertolken hebben de schrijvers van de studiebijbel zich erg ingespannen. Dit maakt hun werk uniek in zijn soort.

Allereerst is het belangrijk te zien wat God van zijn volk vraagt. In Leviticus betreft dat de dienst van de priesters in het heiligdom. Zo wordt duidelijk op welke manier er omgang met de HERE mogelijk is. Met allerlei regels en instructies laat God zien hoe het volk kan naderen voor zijn heilig aangezicht. In dit kader staat ook de wetgeving betreffende de reinheid en de onreinheid. En tenslotte wordt tegen die achtergrond de betekenis van de Grote Verzoendag aangegeven. In Numeri wordt de geschiedenis van Israël beschreven in termen van beloften aan de aartsvaders. Ook dan gaat het om het respect voor de inzettingen van God. Alle accent valt op de heiligheid van de HERE met alle consequenties daarvan voor het volk. In Deuteronomium gaat het in de kern om een nadere uitwerking van de tien woorden, die de Eeuwige op Sinaï aan zijn volk heeft gegeven.

Vervolgens proberen de schrijvers helder te maken wat allerlei geboden inhouden voor ons als gelovigen van niet Joodse origine, die niet alles letterlijk behoeven te houden. In het prille begin van de geschiedenis der Kerk rezen er lastige vragen betreffende de thora van Mozes. Het spitste zich allemaal toe op de vraag of gelovigen uit de volken ook besneden moesten worden. Sinds het apostelconvent is het duidelijk: er worden geen zwaardere lasten opgelegd dan noodzakelijk. Zij hebben zich uitsluitend te onthouden van wat door de afgoden bezoedeld is, van hoererij, van het verstikte en van bloed.

Toch heeft het zijn waarde als wij ons verdiepen in de spijswetten. Het is niet verboden om je eraan te houden. In ieder geval mag blijken hoe de beginselen die aan die wetgeving ten grondslag liggen een stimulans voor ons vormen respect het hebben voor het leven. Dankzij de geboden betreffende het sabbatsjaar en de feesten worden we in staat gesteld de gerechtigheid concreet vorm te geven in de maatschappij.

Allereerst wordt aandacht besteed aan de uitleg van de Bijbel. Dit gebeurt vanuit de oorspronkelijke tekst. Zelfs voor hen die het Hebreeuws niet kennen, is het toch mogelijk de grondtekst te bestuderen. Uiteraard niet om er later interessant mee te gaan doen, maar om tot een dieper verstaan van de Schrift te komen. Om alles nog wat meer toegankelijk te maken, zijn een aantal excursen toegevoegd. Over de betekenis van de verschillende offers, de actualiteit van het onderscheid tussen rein en onrein, de heiligheid van God, allerlei rituelen en symbolen, als ook over zegen en vloek. Vooral de laatste excurs is naar mijn besef erg waardevol: de hermeneutiek van de wetten. Wat is de betekenis van de wetgeving van Mozes voor onze tijd? “Allemaal geen gemakkelijke stof, maar wel inspirerend voor het verstaan van relatief onbekende bijbelboeken", zo lees ik in de algemene inleiding. Graag zou ik van harte willen aanbevelen dankbaar gebruik te maken van dit kloeke bijbelcommentaar. Het verwonderde me toen ik las dat er zich vijfduizend personen hadden ingeschreven op de serie over het Nieuwe Testament. Wat betreft de pas begonnen serie over het Oude Testament staat de teller nog niet op de helft van dat aantal. Jammer. Dat is niet zo best. Maar er kan snel verandering in komen. U kunt er wat aan doen.