www.vergadering.nu  Recensie-index  www.vergadering.nu

2 RECENSIES


Bijbelcommentaar
Ezra - Nehemia - Ester - Job
Studiebijbel Oude Testament - deel 6
M.J. Paul, G. van den Brink, J.C. Bette (red.)
Uitg. Centrum voor Bijbelonderzoek, Veenendaal 2008
9789077651063
893 blz.
Verdere informatie: www.studiebijbel.nl
Dit boek bestellen bij Boekwinkeltjes.nl (tweedehands)...

of zoek bij: fakkel.nl | ichthusboekhandel.nl | goedhartboeken.nl

Deel 1... | Deel 2... | Deel 3... | Deel 4... | Deel 5... | Deel 6... | Deel 7... | Deel 8... | Deel 9... | Deel 10... | Deel 11... | Deel 12...


2. Focus - juli 2009 - www.focusopdebijbel.org 

Studiebijbel Ezra, Nehemia, Ester en Job

Deze zomer verscheen het zesde deel van de Studiebijbel Oude Testament (SBOT). In een vlug tempo werkt het Centrum voor Bijbelonderzoek door aan deze kolossale reeks van twaalf delen. Graag willen we in deze recensie stilstaan bij dit omvangrijke werk. Nu is het schrijven van een recensie over een van de delen SBOT niet eenvoudig. Het werk bevat bijna 900 pagina’s boordevol belangrijke informatie. Het is mogelijk om enkele stukken in het boek te lezen en daar een recensie over te schrijven, maar onmogelijk om het werk in enkele maanden grondig te doorwerken en intensief te vergelijken met andere commentaren, artikelen en theologische publicaties. Juist dat laatste lijkt me het meest boeiende bij de bespreking van een commentaar. Bij de bestudering van een Bijbelboek wil je immers weten welk commentaar aan te raden is. Vandaar is ervoor gekozen om zich in deze recensie te beperken tot het Bijbelboek Ezra en dat te vergelijken met allerlei andere literatuur. 

Boekrecensie door  Raymond R. Hausoul




De inleiding op het Bijbelboek 

In tegenstelling tot andere werken geeft de Studiebijbel haar lezers meteen een goede en gedegen inleiding op het Bijbelboek. Ontstaan, overlevering, taal en stijl, bronnen, chronologie, theologie en opbouw worden besproken. Aangezien de Bijbelboeken Ezra en Nehemia in de Joodse canon een eenheid vormen is, net als in andere commentaren, ervoor gekozen een gezamenlijke inleiding te geven op beide boeken. Vooral aan de problemen rondom de dateringen van de reizen in Ezra-Nehemia wordt er uitvoerig aandacht besteed. De opbouw van Ezra-Nehemia krijgt eveneens een gedegen bespreking, waardoor de lezer een goed inzicht en overzicht van deze Bijbelboeken ontvangt. Vooral bij dit laatste viel het me op dat andere commentaren dikwijls niet hierin diezelfde diepgang kennen. Wellicht had dit te maken door de bekendheid van de schrijvers van SBOT met het proefschrift van Julius Steinberg, Die Ketuvim: Ihr Aufbau und ihre Botschaft (2006), waaraan meerdere punten voor de opbouw van het Bijbelboek ontleend zijn. In elk geval geeft SBOT haar lezers meteen in de inleiding een goed en hanteerbaar overzicht van het Bijbelboek Ezra en Nehemia. 

De interlineair 
SBOT is het enige Nederlandstalige Bijbelcommentaar dat zijn lezers een interlineair aanbiedt. Wie er nog één weet mag het me gerust melden. Via medewerkers van de Studiebijbel vernam ik dat het helemaal aan het begin, nog voor de geboorte van de Studiebijbel op het Nieuwe Testament (SBNT), de bedoeling was om het publiek een interlineair van het Nieuwe Testament aan te bieden. Aangezien de bedenkers het toch interessant vonden om de lezers ook wegwijs te maken met de tekst van het Nieuwe Testament, werd er gekozen voor de commentaar. Bij SBNT diende die commentaar zo beknopt en toegankelijk mogelijk te blijven. Dat is gelukt. Bij SBOT koos men voor een verdere uitwerking van de commentaar en het aanbrengen van voetnoten. SBOT werd zo een boeiende samenstelling van een unieke interlineair en een gedegen commentaar – en wie weet, misschien dat ook nog eens SBNT in deze nieuwe stijl verandert en een diepgaander commentaar bevat. 

In elk geval is de interlineair uniek en geen adoptie of vertaling van een andere interlineair. Ze reikt de lezer een verantwoorde vertaling van de betekenis van de tekst aan. Wie het Hebreeuws machtig is, leest het Hebreeuws, wie er geen yod van kan lezen leest de transliteratie en wie daarvan de ogen beginnen te draaien doorworstelt de Nederlandse vertaling. In de voetnoten van de commentaar wordt deze vertaling nader verantwoord. Naast de interlineair vindt men verder nog de vertaalkeuzen van de Statenvertaling (SV), Groot Nieuws Bijbel (GNB), Willibrordvertaling (WV), Nieuwe Vertaling NBG (NBG) en de recente Nieuwe Bijbelvertaling (NBV). Enkele bekende vertalingen zoals Het Boek (HB), de Naardense Bijbel (NB) en de Herziene Statenvertaling (HSV) ontbreken. Reden daarvoor is wellicht dat Het Boek eerder een parafrase biedt, de Naardense Bijbel weinig bekendheid geniet en de Herziene Statenvertaling nog geen officieel-volledige uitgave losliet. 

Persoonlijk zou ik eerder gekozen hebben om Engelse, Franse en Duitse vertalingen te vermelden zover hun vertaling bijzonder is. Door Nederlandstalige websites als www.biblija.net is het immers eenvoudig om de door SBOT gekozen vertalingen naast elkaar te plaatsen, terwijl de buitenlandse vertalingen via deze site moeilijker met de Nederlandse te vergelijken zijn (zie daarvoor: www.bibleserver.com). 

De commentaar 
SBOT kiest om het algemene commentaar op de Bijbeltekst in normale grote letters te plaatsen. Verdieping en details worden in de voetnoten in kleine letters aangereikt. Deze benadering heeft als voordeel dat voor de gemiddelde lezer de commentaar niet te technisch overkomt en men zich niet verliest in allerlei theologische discussies over het Hebreeuws, Aramees of andere zaken. Een nadeel hiervan is dat het moeilijk is om beiden tezamen te lezen. Bij het constant heen-en-weer springen van de grote tekst naar de kleine voetnoot verlies je gemakkelijk de rode draad. Zelf heb ik vandaar ervoor gekozen om eerst de grote tekst van een hoofdstuk te lezen en vervolgens alle kleine teksten van dat hoofdstuk achtereen te lezen. Een grote hulp zou het zijn als het betreffende vers waarop de voetnoot betrekking heeft er door de schrijvers bijgezet zou worden. Dat zou ook later specifiek naslagwerk vergemakkelijken, omdat dan niet telkens de commentaar gelezen moeten worden om te ontdekken bij welk Bijbelvers welke voetnoot hoort. 

Een prachtige zaak van SBOT was dat de schrijvers oplettend ervoor kozen om elk hoofdstuk af te sluiten met een verwijzing naar de hedendaagse toepassing van de tekst. Die toepassing ontbreekt bij de meeste commentaren en wordt enkel voldoende aangereikt door Engelstalige commentaren zoals de NIV Application Commentary – waarvan het deel over Ezra dit jaar eveneens zou verschijnen. Maar bij de hedendaagse Nederlandstalige commentaren staat de lezer dikwijls voor de keuze van enkel een praktisch commentaar, zoals Praktische Lessen uit Het Boek, of enkel een diepgaand theologisch commentaar. In de commentaar van SBOT vond ik beiden terug: een verdiepende uitleg en een verbredende toepassing van het gelezen gedeelte. 

Voetnoten en excursen 
In de voetnoten wordt uitvoerig stilgestaan bij allerlei vertaalkundige en exegetische (uitlegkundige) kwesties. Doordat SBOT haar lezers een interlineair aanreikt is zelfs de leek in staat om iets van die vertaalkundigheden te begrijpen. De voetnoten blijven toegankelijk en compact voor de lezer. 

Aan het slot van SBOT6 vindt de lezer meerdere excursen over onderwerpen die in de behandelde Bijbelboeken een belangrijke plaats innemen. In de commentaar (en voetnoten) wordt daarheen voor verdere studie verwezen. De excursen zijn zeer gedegen uitgewerkt en bevatten een goudbron aan informatie. Alleen al het lezen van enkel deze gedeelten geeft de lezer een immens inzicht in de tijd van Ezra, Nehemia, Ester en Job. 

Vergelijking en aanbeveling 
Gedurende twee maanden was het mijn doel om me te verdiepen in het Bijbelboek Ezra. Naast de SBOT las ik meerdere andere werken, waaronder theologische artikels uit gerenommeerde tijdschriften en Bijbelcommentaren (In het bijzonder Williamson [WBC, 1985], Clines [NCBC, 1984], Martin [ATEA, 2000], Gaebelein [KAT, 1998], Keil [BKAT, 1870], Blenkinsopp [OTL, 1988], Batten [CEC, 1913], Myers [AB, 1965], Klein [NIB, 1999], Allen/Laniak [NIBC, 2003] en Fensham [NICOT, 1982]). 

Aan het einde moet ik zeggen dat SBOT een zeer gedegen actueel en toegankelijk werk is. Zelfs ten opzichte van Williamsons bekroonde commentaar op Ezra-Nehemia in de Word Biblical Commentary (WBC) reeks beviel SBOT me zeer goed omdat het vollediger, diepgaander en toepasbaar leek. Ten opzicht van Fenshams commentaar op Ezra in de reeks van New International Commentary on the Old Testament (NICOT), de commentaarreeks die in de meeste meertalige bibliotheken van evangelicalen staat, is SBOT actueler en recenter. Of de SBOT ook de bovenhand zal voeren over de herziening van NICOT door auteur Hannah Harrington blijft een verrassing. Maar ook dan zal de lezer zich moeten inspannen om een Engelstalig boek ter hand te nemen, wat toch altijd een taalbarrière blijft. 

Wie vandaar in 2009 een degelijk commentaar zoekt op Ezra kan ik in elk geval SBOT met een tevreden hart aanraden. Wie durft kan het deel zelfs systematisch doorwerken in zijn stille tijd. Er kan dan al of niet gekozen worden voor het lezen van de kleine letters. Maar ook wie enkel de grote letters leest zal een schat aan inzicht ontvangen. Wie deze stap nog iets te ver is kan het werk als belangrijk naslagwerk binnen handbereik houden bij de bestudering van de Bijbelboeken Ezra, Nehemia, Esther en Job.
Dus van harte aanbevolen voor de leergierige discipelen van Gods Woord! 


1. Uitdaging - juli-augustus 2009 - www.uitdaging.nl 

De hele Studiebijbelserie is ook verkrijgbaar via internet.
Een abonnement op de internetversie van de Studiebijbel kost € 9,95 per maand.

Studiebijbel over Job verschenen

Amper acht maanden na het verschijnen van het Bijbelcommentaar op Kronieken publiceert het Centrum voor Bijbelonderzoek te Veenendaal zijn commentaar op Ezra, Nehemia, Ester en Job. Het is deel 6 in deze commentaarserie op het Oude Testament.

"De Studiebijbel heeft een unieke opzet doordat op de linkerpagina de grondtekst maximaal toegankelijk wordt gemaakt", aldus een woordvoerder van het Centrum voor Bijbelonderzoek te Veenendaal. "Op de rechterpagina en in toelichtende uitleg wordt dieper op de boodschap ingegaan. Dit geldt bijvoorbeeld 'De zonen van God en de satan', waarover in Job gesproken wordt. Wie zijn die zonen van God? Wat is er zoal bekend over die hemelse raadsvergadering? Wie is de satan?"

Actueel
Hoewel Ezra en Nehemia als personen bekend zijn, zijn de naar hen genoemd Bijbelboeken relatief onbekend. Dit Bijbelcommentaar geeft uitgebreid aandacht aan de historische situatie en de theologische betekenis, en trekt de lijnen door naar onze tijd. "Het boek Job is vaak moeilijk, maar de uitleg vermeldt veel archeologische achtergronden en gaat uitgebreid in op de boodschap van dit boek. Dit gebeurt vanuit de overtuiging dat Gods Woord ook in onze tijd gezag heeft. De Studiebijbel biedt zo concrete handvatten om een doelgerichte exegese te kunnen maken."

Dinosauriërs
Aan het eind van het boek Job gaat het over dieren als de Behemot en de Leviatan. De Studiebijbel geeft ook hierover uitgebreide informatie. In de huidige discussie over schepping of evolutie blijkt de Studiebijbel zeer actueel, waar ze de mogelijkheid serieus neemt dat met de genoemde dieren twee soorten dinosauriërs zijn genoemd, levend in een periode waarin ook mensen leefden. De inhoud van het boek Job lijkt daarmee terug te gaan op de tijd van de aartsvaders, beschreven in Genesis.

Het boek is uitgevoerd met diverse illustraties, onder andere hoe de sterrenhemel er in de tijd van Job heeft uitgezien, met kaartjes van het Perzische rijk en een tekening van de muren en toren van Jeruzalem in de tijd van Nehemia.

www.vergadering.nu