Evangelisch-Gereformeerd

De Opwekking komt eraan

NBV recensies in de Bode - Inleiding
  20050110 Bode: Genesis
  20050218 Bode: Ruth&Rechters
  20050318 Bode: Prediker
  20050418 Bode: Jesaja
  20050513 Bode: Amos&Zacharia
  20050617 Bode: Johannes
  20050901 Bode: Handelingen
  20051018 Bode: Romeinen
  20051118 Bode: 1&2Timoteüs-1
  20051118 Bode: 1&2Timoteüs-2
  20051118 Bode: Deuterocanoniek

  20050115 Ellips: Vertalingen
  20050205 Zoeklicht: De inleidingen
  20050310 Uitdaging: Acceptatie
  20050410 Uitdaging: VEG - NBG
  20060510 Uitdaging: Bram Krol
  20070501 Herziene Statenvertaling

  Links

Waar was God?

Abortus - Euthanasie

Kerkgeschiedenis

Satan

Gedurende het jaar 2005 zal deze lijst regelmatig aangevuld worden.
De BODE komt maandelijks met een korte recensie.

Lees mee met de NBV
Ruth & Rechters
door Raymond Hausoul


Evenals de vorige keer zullen we in dit korte bestek enkele willekeurige opvallendheden bespreken in de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV). Deze keer concentreren we ons daarbij op de boeken Richteren en Ruth en vergelijken deze met de Hebreeuwse brontekst (BHS).We zullen beginnen bij het kleinste boek. Uiteraard ga ik ervan uit dat u van tevoren de boeken Ruth en Richteren in de NBV gelezen hebt.

Ruth

Rt2:1; 3:11; 4:11 (Vgl.Ri6:12) Hoezo ‘belangrijk’, ‘bijzonder’ en ‘groot zijn’? En niet concordant: ‘dapper’ of ‘krachtig’, waarnaar het Hebr. chayil normaal verwijst? Rt3:9 Waarom ‘wilt u mij bij u nemen’, en niet: ‘vleugels uitspreiden'  (vgl.Rt2:12)? Ook in andere passages vertaald NBV ‘vleugels uitspreiden’ (Zie Ex19:4; Dt32:11; Ps17:8; 36:8, e.a.). Deze uitdrukking die normaal op bescherming wijst, krijgt hier in de vertaling een seksuele bijklank. En waar is trouwens de zelfbepaling het Hebr. ’amah (‘uw dienstmaagd’) naartoe?

Ruth, de parel van de Hebreeuwse vertelkunst, vormt één geheel en kan binnen een kwartier gelezen worden.

De NBV toont bewust deze eenheid door geen perikoopopschriften te gebruiken. Zodoende bevat het boek maar één witregel (Ru4:18). De dialogen zijn fraai uitgewerkt en goed leesbaar door het gepaste gebruik van aanhalingstekens. Het formele taalgebruik in het Hebreeuws wordt evenzo formeel weergegeven in deze Nederlandse vertaling (Ru4). Uitleg in de brontekst wordt hierbij voor de lezer tussen ronde haken geplaatst (Ru4:7). Om de soepelheid van het lezen te bevorderen kiest de NBV ervoor om persoonsnamen bij werkwoorden te vermelden of te vervangen door het persoonlijk voornaamwoord. Dit alles zorgt ervoor dat de gemeente goed kan meeluisteren bij het lezen van het boek Ruth.


Sommige kernwoorden worden in de NBV concordant vertaald. Zo is er gelet op de kernwoorden 'terugkeren' en 'bitterheid' in Ru1 (zie de voetnoot in NBV Ru1:20). Bij het kernwoord 'lossen' is dit niet het geval (vgl.Ru4, vooral Ru4:6). Dit is spijtig, aangezien 'lossen' een van de belangrijkste kernwoorden in dit boek is. Ook zullen we moeten wennen aan het feit dat Noömi niet meer spreekt over de Almachtige, maar over de 
Ontzagwekkende. Dit is een mogelijke vertaling voor het Hebr. Shaddai dat we in de NBV nog diverse keren in het Oude Testament zullen tegenkomen.

Rechters

Ri19:2 De meeste van ons hebben waarschijnlijk al via de media kennis genomen van de ‘vreemde’ vertaling van het Hebr. zanah met ‘ruzie’. Maar moeten we zanah daarentegen wel steeds met het gangbare ‘hoererij’ vertalen?  Sommige oudtestamentici menen dat ook gedacht kan worden aan een maatschappelijke situatie waarin de vrouw de autoriteit van een man krijgt toegekend. Heeft ook de NBV hieraan gedacht? Waarschijnlijk niet, het is namelijk opvallend dat de NBV in andere moeilijkere tekstpassage’s waar zanah voorkomt eveneens ‘hoer’ vertaalt (Vgl.Jz2:2; Ri11:1; 1Kn3:16).

Waarschijnlijk moet u even wennen aan de 'moderne' naam van dit bijbelboek. Uiteraard is het een goede vertaling, want ook tegenwoordig spreken we niet van een richter, maar van een rechter. U ziet het, de NBV kiest ervoor om de Hebreeuwse woorden op een hedendaagse wijze te vertalen. 'Stilte' wordt 'wenk' (Ri3:19), 'wee' wordt 'nee' (Ri6:22), 'spijsoffer' wordt 'brood' (Ri13:19), 'leeuw' wordt 'leeuwenkoning' (Ri14:18) en 'dienstmaagd' wordt 'vrouw' (Ri19:19). Het is jammer dat deze 'eenvoudige' woorden soms ver van het Hebreeuws afwijken.

Ook in Richteren wordt ervoor gekozen om persoonsnamen bij werkwoorden te vermelden. Op markante plaatsen gebeurt dit echter zonder verdere vermelding, iets wat ik betreur. Sisera wordt zodoende in Ri5:25 genoemd zonder dat de lezer een hint krijgt dat de Hebreeuwse brontekst deze naam niet noemt. Soms gaat dit zover dat de NBV in de vertaling een aanvullende exegese weergeeft. We lezen bijvoorbeeld in Ri6:2 dat de Midianieten zevenjaar achter elkaar Israël komen plunderen. Weten de lezers dat 'achter elkaar (...) komen plunderen' het resultaat is van een exegese van vs3-6? En weten ze ook dat 'Gerizim' in Ri9:37 een exegetische vertaling is, terwijl in de grondtekst staat 'de plaats in het midden van de aarde'? Vooral bij deze verzen had de NBV een verhelderende voetnoot mogen plaatsen.

Daarentegen is het goed om te zien dat in het boek Richteren in de NBV voldoende aandacht geschonken wordt aan kernzinnen zoals 'wat slecht is in de ogen van de Here' en 'er was geen koning in het land'. Zo blijven deze uitspraken ook in de Nieuwe Bijbelvertaling als een melodie door het boek klinken.

Concluderend kunnen we zeggen dat de NBV ons uitnodigt tot het lezen van de Bijbel. Vooral langere gedeelten in moeilijker bijbelboeken laten zich door het frisse en heldere taalgebruik goed lezen. Aangezien de NBV geen parafrase is, maar een vertaling die dichter bij de brontekst staat, moet ik concluderen dat deze vertaling grote waardering verdient.

Raymond Hausoul (NL:1979) is getrouwd en in 2002 afgestudeerd als
bouwingenieur.
Sinds 2003 studeert hij theologie aan de ETF te Leuven (B).