Nieuwe Bijbel Vertaling
Een serie korte recensies in de BODE
met enkele artikelen uit andere bladen

Menu

Evangelisch-Gereformeerd

De Opwekking komt eraan

NBV recensies in de Bode - Inleiding
  20050110 Bode: Genesis
  20050218 Bode: Ruth&Rechters
  20050318 Bode: Prediker
  20050418 Bode: Jesaja
  20050513 Bode: Amos&Zacharia
  20050617 Bode: Johannes
  20050901 Bode: Handelingen
  20051018 Bode: Romeinen
  20051118 Bode: 1&2Timoteüs-1
  20051118 Bode: 1&2Timoteüs-2
  20051118 Bode: Deuterocanoniek

  20050115 Ellips: Vertalingen
  20050205 Zoeklicht: De inleidingen
  20050310 Uitdaging: Acceptatie
  20050410 Uitdaging: VEG - NBG
  20060510 Uitdaging: Bram Krol
  20070501 Herziene Statenvertaling

  Links

Waar was God?

Abortus - Euthanasie

Kerkgeschiedenis

Satan

Gedurende het jaar 2005 zal deze lijst regelmatig aangevuld worden.
De BODE komt maandelijks met een korte recensie.

De Bode - Klik hier...

Bode - september 2005

Lees mee met de NBV
Handelingen
door Ernst Zwart

In eerdere artikelen in de BODE over de NBV is al ingegaan op de doelstellingen en vertaalprincipes van de NBV. Dat gaan we hier niet overdoen. Wat we wel gaan doen, is in grote lijnen de Handelingen in de NBV beoordelen aan de hand van haar eigen doelstellingen: brontekstgetrouw en doeltaalgericht zijn. Hoe is het boek Handelingen uit de verf gekomen?

De inleiding op het bijbelboek Handelingen behoort natuurlijk niet tot de Bijbel. Sommige NBV-inleidingen zijn zo kritiekloos bijbelkritisch dat ze misschien ook niet in een bijbelband thuishoren. Met de inleiding op het boek Handelingen valt dat trouwens wel mee, al valt over details nog wel wat te zeggen.

Handelingen is geschreven in keurig koinè- Grieks, met vooral in de laatste hoofdstukken wat klassieke elementen. De NBV-vertaling geeft even keurig Nederlands te zien; over de leesbaarheid niets dan lof.

Aanpassingen en uitleggende vertaling
Wat opvalt is dat de NBV de dingen vaak op een andere manier weergeeft dan wat er letterlijk staat. En dat gebeurt vaak zonder dat daar een duidelijke reden voor is; de doeltaalgerichtheid (begrijpelijkheid) is dan niet in het geding. De brontekstgetrouwheid des te meer: er wordt (onnodig?) afgeweken van de Griekse tekst. Ook wordt er heel vaak uitgelegd in plaats van vertaald.

Een paar voorbeelden:

Hd.11:1-3

Vers 1: Het Griekse adelphoi (broeders) wordt vertaald met 'gemeenteleden', een woord dat het NT niet kent en een andere inhoud heeft. Dat met de vondst 'gemeenteleden' personen van beide geslachten aangeduid worden, is positief. Maar dat rechtvaardigt niet de introductie van de begrippen 'gemeente' en 'lidmaatschap' die hier niets te zoeken hebben.

Vers 2: Anebaino betekent 'gaan' of (letterlijk) 'opgaan', en niet 'terugkomen'. Het element dat Petrus een paar hoofdstukken eerder óók in Jeruzalem was (en daar nu dus terugkeert), wordt hier door de auteur niet genoemd of gesuggereerd. De vertalers voegen deze informatie op eigen houtje toe.

Vers 3: De NBV legt 'hen die uit de besnijdenis zijn' uit als 'joodse gelovigen'. Met deze weergave is het element 'besnijdenis' (belangrijk thema in dit deel van Hd; zie 15:1v) onder tafel geveegd en wordt het begrip 'gelovige' ingevoerd.

Hd16:1

De auteur laat ons in het ongewisse waar Paulus precies Timotheüs ontmoette: in Derbe, in Lystra of in die streek. De NBV vult het voor ons in: het was in Lystra, de laatstgenoemde plaats. Blijkbaar hebben de vertalers moeite gehad met de combinatie 'gelovig' en Joods' bij Timotheüs' moeder. Ze hebben de door hen gevoelde tegenstelling willen verzachten door te vertalen met 'gelovig geworden joodse vrouw', wat toch net iets anders is. Ook Timotheüs' vader is niet aan de kleurkwast ontkomen. Het bijvoeglijk naamwoord hellenos (Helleens, Grieks; eventueel vanuit joods gezichtspunt 'heidens' betekenend) is vertaald met 'niet-Joods'. Deze verklarende vertaling bereidt ons weliswaar voor op de besnijdenis-kwestie (vs4), maar strijkt wel een beetje bijbelse informatie weg. En dat is niet nodig.

Kritiek is makkelijk
Handelingen in de NBV telt legio voorbeelden van uitleggende aanpassingen. Ongetwijfeld hebben de vertalers er goed over nagedacht. Het is makkelijk om hun werk in een paar woorden af te kraken zonder te weten van hun afwegingen. Dat zou oneerlijk en onterecht zijn. Wel is het eerlijk om te concluderen dat bij het vertalen van Handelingen de vertalers vaak gekozen hebben voor oplossingen die voor de doeltaalgerichtheid niet nodig zijn en ten koste gaan van de brontekstgetrouwheid. Handelingen in de NBV is prettig om te lezen maar niet zo betrouwbaar om in te studeren.


Ernst Zwart woont in Leeuwarden, geeft leiding aan de correspondentiecursus van WatZegtdeBijbel en werkt als marketing manager bij De Fakkel Evangelische Boekhandels.


www.vergadering.nu